Euskal gramatika lehen urratsak. I - Euskaltzaindia

2. -ko atziZkia
horrekin auto gorria duen mutila esapidea adierazi nahi bada, horrek auto
gorrian dagoen mutila adierazten baitu.
2.1.3. -ren + izeDa + -ko
Hirugarren multzoan sailkatzen dira -(r)en + izena + -ko egitura dutenak,
honako etsenplu hauetan ikusten den bezala:
(/7) (a) Erbiaren heineko ihiziflo OOt duzu peludoa (Etxepare, Buruchkak, 29)
(b) Azeriaren iduriko mutur luze batzu ... (Etxepare, Buruchkak, 29)
(e) Afrikatarren itxurako arpegia ipifii eutsien gaixoari ... (Tx. Agirre,
Kresala, 171)
(d) ..., gehienek ezen beren poneten heineko shilhottoak egiten dituzte
(Duvoisin, Laboran/zaco liburua. 343)
(e) Han nintzen ene adineko bertze mutikoxka batzuekín (Etxepare,
Buruchkak.65)
Halako egituretan -ko atzizkia daramanaren aurrean beste izen bat ere ager
daiteke, egitura honela geratzen delarik orduan: izen berezia/arrunta + izena +
-ko. Izen horiek bereziak nahiz arruntak izan daitezke, bizidunak nahiz
bizigabeak, ondorengo adibideotan ikusten denez:
(/8) (a) Xumai izeneko eskalea dabil hor ate joka
(b) Urki izeneko zuhaitzak azala zurizta du
2.1.4. ZeDbatzailea + izeDa + (izeDoDdoa) + -lo
Zenbait aldiz egitura honelakoa dugu: zenbatzailea + izena + (izenondoa) +
-ko. Aurreko izenlagun deskribatzaileetan ez bezala, izenlagungai den izen
multzoan zenbatzailerik agertzen bada, nahiz zenbatzaile hori zehaztua edo
zehaztugabea izan,eskuarki -ko erator atzizkia hartuko da izen multzo hori
izenlagun kalif1katzaile bihurtzeko. Orduan ageri da goiko egitura.
Izen multzo horretako izena, bizigabeei dagokiena da gehienetan:
(/9) (a) ... bost behatz ederreko eskua ikusi zuen mutikoeri lotzen '" (J.M.
Satrustegi, Ipuin Miresgarriak, 49)
(b) ... pagatzeko gutienteik (sic) 50 liberako amanda (Duvoisin,
Laborantzaco liburua, 117)
387