Euskal gramatika lehen urratsak. I - Euskaltzaindia

1. Deklinabidea
eta gibelerako, osasunarentzat eta osasunerako... ongi esanak daude. Areago,
nahasi darabiltza gaur jende askok, beren artean inolako berezkuntzarik ez
balego bezala; esate baterako:
(131) (a) Bi lanpostu bete nahi dituzle eta haientzako...
(b) Kuartel hori oso egokia da kultur-etxe batentzat
ez dira guk asmatuak, entzunak baizik. Hala behar al da esan, ordea, ala
haietarako eta kultur-etxe baterako?
Gure ustez bada bi atzizki horien artean diferentziarik, nahiz berez biak
erabil daitezkeen bizigabeekin. Har dezagun bikote hau:
{132) (a) Eztia ona da eztarriarentzat
(b) Eztarrirako ona da eztia
Biak esaten ditugun arren, ñabardura bat somatzen du bien artean biak
erabiltzen dituen hiztunak: -ren eta -ko genitibo atzizkien artean atzematen
duenaren antzekoa; alegia,
(133) (a) Bilboko arazoak larriak dira
(b) Bilboren arazoak larriak dira
Biak dira gramatikalak, baina lehenean BUbo leku izen 000 bizigabe bezala
hartzen bide dugu eta bigarrenean han bizi diren lagunez osatua den aldetik 000
bizidun bezala. Eta parafraseatu nahi izanez gero, lehena BUbon diren arazoak
eta bigarrena Bilbok dituen arazoak esango genuke.
Orobatsu, -rentzat bizidun gisa sentitzen edo somatzen ditugun izenek
osatutako sintagmei lotzen bide diegu, eta -rako, aldiz, bizigabe gisa sentitzen
ditugunek osatutakoei; alegia, hizkuntzarentzat, Euskaltzaindiarentzat,
batzarrarentzat, elizarentzat, herriarentzat, esango dugu testu inguruak bizidun
bezala irakurrerazitzen badizkigu; ostera hizkuntzarako, Euskaltzaindirako eta
abar, bizigabe gisa sentierazitzen badizkigu.
Kardaberazena da hau ere:
(134) ...obra obeagoric Errienlzat ecin... eguin dczaquee (Kardabcraz, 16)
Areago, parafrasiak ematean datiboa egoki zaiola sintagmari iruditzen
bazaigu, hots, eztiak eztarriari on egiten dio, edo horren antzekoa, orduan ere
eztarriarentzat on da esango dugu; ostera, parafrasian adlatiboa erabiliko
263