Euskal gramatika lehen urratsak. I - Euskaltzaindia

Euskal Gramatika. Lehen Urratsak-I
Eskuarki, hortaz, adjetiboa izenaren ondotik doa. Salbuespenak, -dun eta
-(t)ar atzizkiez osatutakoak dira (eta bigarrenen baliokide maileguzkoak).
Honek esan nahi du maileguz hartzen ditugun gainerantzeko adjetiboek
izenaren eskuinetara joan behar dutela. Bereziki aipatu beharrekoak iruditzen
zaizkigu hain maíz gaizki erabiliak ikusten ditugun ekonomiko, politiko, sozial,
nazional... Adjetibo diren neurrian izenaren eskuinetan ipini behar ditugu,
lehen esan bezala:
(518) (a) Arazo ekonomikoak (ez *Ekonomiko arazoak)
(b) Aldcrdi politikoak (ez *Politiko alderdiak)
(e) Laguntza sozialak (ez *Soziallaguntzak)
(d) Hizkuntza nazionala (ez *Nazional hizkuntza)
Hauek ikustean, norbaitek esan dezake: zer da, bada, euskal adjetibo ez
bada, euskallangileria esaten dugunean?
(519) (a) Euskallangilcria
(b) Euskal gizona
(e) Euskalliburua
e.a. izen konposatuak dira. Bi izen elkartu ditugu kasu guztietan:
euskara + langileria
euskara + gizon
euskara + liburu
Hitz elkarketa lege zahar baten arauera, lehen osagaíak bi silaba baino
gehiago dituenean, azken bokala galtzen duo Bokal hau galdu ondoren
gelditzen den kontsonantea -r bada, -r--> -1 aldaketa gertatzen da. Horrela
euskara hiru silabako osagaia dugunez
-a > l2l
-r > -1
Era berean: merkatari + ganbara elkarketan, lehen osagaiak lau silaba
dituenez
160
-i > l2l
-r > -1