Euskal gramatika lehen urratsak. I - Euskaltzaindia

3.1.2.3.3. bera izen sintagmaren bukaeran
3. Detenntnatzaileak
Lehengo bi erakusle indartuak batipat bizkaieraz erabiltzen badira ere,
hirugarren hau hedatuagoa da eta balio diferenteak izan ditzake. Hauxe dugo
lehenbizikoa.
(245) (a) Hastapeneko /agun berekin niagok (Buruxkak, 114)
(b) Fortunak nabi izan zuen, egun eta oren berean kausi zadin gizon bat bUJe
beraz Azkaingo aldera zohana (Eliss., 4)
(e) Sagarde aren giderraz mutiko abil horri zurra-aldi ederrenaren ematen...
Nahiko nian eman balio bertze lagun hari ere karatosa aldi bat ona, sagarde
gider berarekin (Eliss., 30)
(d) Denak adin berckoak zicen
Adibide hauetan bera-k adierazten digu aurretik doan izena bi bider aipatzen
dela (nolabait esateko). Lehen adibidean, esaterako, hasieran sendia eta urlia
lagunekin nengoen eta orain ere lagun horiexekin nagoela (ez beste batzuekin)
adierazten dugu. Berdin gertatzen da bigarren adibidean ere: eman dezagun
kontalaria Azkaina hilaren 24ean goizeko 8etan zihoala; egun eta oren berean
esatean, beste gizon hori ere hilaren 24ean goizeko 8etan zihoala esan nahi da.
Hau da, bera-ren aurretik doan izena ezaguna duen hori eta orain aipatzen
zaiona bat bakarra direla adierazten diogu. (Edota denak adin berekoak liren
esatean, agian ez dugu jakingo konkretuki zein den adin hori, baina bai guztiek
x adina dutela (10 urte, adibidez); ez batek 10 eta besteak 9 eta hirugarrenak 8
une.
Zubereraz, izen sintagmaren muturrean azaldu ordez, izenaren ezkerretara
azaltzen da ber-:
(246) Ber gaiza erran (gauza bcra esan)
Bestalde, iparraldean, ber erlatibozko perpaus baten ondoren ere azal
daiteke, -(e)n momentuan, -(e)n bakoitzean... adierazteko.
(247) (a) Errumesekin zen osoki hacen zoriona. Bere atean bat ikusten zuen ber...
besoak zabalduz altxatzen ziozkan (Buruuak, 72)
(b) Ezen, urrunerat hautemaiten nuen ber, ixilikjartzen nintzan, erdi ahalge,
erdi izitua (Buruxkak, 27)
91