Euskal gramatika lehen urratsak. I - Euskaltzaindia

Euskal Gramattka. Lehen Urratsak-I
Eta, hain zuzen, hauei dagozkie -kodun egiturak:
(707) (a) Mutil hau buru handikoa da
(b) Gizon hura sudur luzekoa da
Badirudi, beraz, lzena + Adjetibo + -ko egitura hauek adjetibo moduko
zerbait direla. Hain zuzen -ko gabe ere adjetibo direla dirudi. Hortaz,
adjetiboari erasten zaio kasu hauetan -ko atzizkia. Dena den, hau ez da
harritzeko, zeren adjetiboari ere -ko erantsi baitakioke:
(708) (a) Izugarrizko libmua (= izugarria den libmua)
(b) /zarra baino ederragoko andrea (= izarra baino ederrago den andrea)
4.3.3.2. Beste zenbaitetan ere, lehen begiratuan -koren aurrean doana
adizlaguna ez dela pentsa badaiteke ere, egiazki adizlagun dela ikus daiteke:
(700) (a) Bost ordutako lana (= bost ordu irau(te)n duen lana)
(b) Ehun Idlo(ta)ko harria (= ehun kilo pisatzen duen harria)
Baina hauetan bost ordu eta ehun kilo ez dira egiazki ukan-en objetuak,
aditzlagunak baizik, eta, asko hestutuz gero, goian bezala, harriari dagokion
kualitate bat aditzera ematen duen sintagma bat bezala
4.3.4. -REN eta -KO
Gauzak horrela, ez da zailegia -kasurik gehienetan- -ren eta -ko
bereiztea -kok azpian adizlagun bat du gehienetan edo izen sintagmaren burua
den izenaren nolabaiteko kualitatea adierazten duo Baina -renek gehienetan,
beste era bateko erlazioa adierazten du:
eta abar.
202
egile - ekintza
objetua - ekintza
partea - osoa
jabeagoa
gizonaren lana
etxearen erosketa
liburuaren azala
airaren etxea