Euskal gramatika lehen urratsak. I - Euskaltzaindia

2. Perpausaren egitura
Guztia izan daiteke etxekoentzat infonnazio berria, eta horrenbestez perpaus
osoa har daiteke neurri batean galdegaitzat.
Baina gerta daiteka zerbaitetaz hitzegiten, zerbait kontatzen... aritzea ere.
Orduan, zertaz ari garen dakigularik, zerbait berria adierazten duen atala izango
da galdegaia. Esaterako, Txanogorritxuren ipuina kontatzen ari garelarik,
momentu batetan, entzuleak jakingo du nor den Txanogorritxu, bai eta amona
duela ere. Orduan esan dezakegu:
(53) Txanogorritxuren amonari eztia gustatzen zitzaion
Kasu honetan Txanogorritxuren amona lehendik ezagutzen dugunez, eztia
gustatzea da ematen dugun infonnazio berria; beraz, galdegaia. Horrelako
kasuetan, hots, galdegaia atal bat denean, ata! hau aditzaren aurre-aurrean ipini
ohi da, eta aditzarekin batera ahozkatu, bien artean inolako etenik egin gabe.
Horrenbestez, goiko adibidea, horrela ahozkatuko genuke gutxi gorabehera:
(54) Txanogorritxuren amonari / eztía gustatzen zitzAion
(Azentuek adierazi nahi dute, ahozkatzerakoan eztia den atal zatian ipintzen
dugula indarrik handiena, eta ata! osoa azentu bakarraz ahozkatzen dugula).
Zati galderetan galdetzailea bera da galdegai:
(55) aredango duzu?
Eta zati galderari ematen diogun erantzunean, galdetzailearen lekuan ipintzen
den infonnazioa da galdegaia:
(56) Ardo be/Iza cdango dut
Baina goiko adibidean beste ahozkera hau ere posible da:
(57) Txanogorritxuren amonari / eztia / gustatzen zaio /
Hau da, etena egingo dugu, amasa hartuko dugu, eztia eta gustatzen zaio
atalen artean. Hala egiten dugunean, emandako definizioaren arauera, ezin
esan eztia, aditzaren aurre-aurrean badoa ere, galdegai denik; ez baita azentu
bakarra eta etenik gabe ahozkatzeko baldintza betetzen. Horrelakoetan, aditza
bera da galdegai, baldin eta beste bi atalak aldez aurretik ezagunak bazaizkigu.
(Bestela, hasieran aipatutako galdegairik gabeko perpaus baten aurrean
geundeke).
17