24.01.2013 Views

Euskal gramatika lehen urratsak. I - Euskaltzaindia

Euskal gramatika lehen urratsak. I - Euskaltzaindia

Euskal gramatika lehen urratsak. I - Euskaltzaindia

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

2. Perpausaren egitura<br />

Ohar, haatik, perpausari hasiera aditz sintetik:oak ematen dionean, beti behar<br />

duela ha edo ez, galdegaia bada eta ez bada. Ezina da, alegia, honako hau:<br />

(61) *Dator gure aita<br />

Eta honenbestez ohartzen gara, aditz perifrastikoei buruz egin dugun<br />

bereizketa bikoitz hori ez dela egiten ahal aditz trinkoekin. Hau da, aditz<br />

trinkoekin, Bizkaieraz salbu, ezin dugu bereizi noiz den galdegaia ekintza bera<br />

eta noiz ekintzaren baieztapena (edo ezeztapena).<br />

Bizkaieraz, <strong>lehen</strong> kasua adierazteko (galdegaia aditzak adierazten duen<br />

ekintza dela, alegia), aditzaren errepikazioaz baliatzen dira; <strong>lehen</strong> lekuan <strong>lehen</strong><br />

partizipioa ipintzen dutelarik eta ondoren aditz trinkoa:<br />

(62) Etorri dator gure aita.<br />

2.5.4. Mintzagaia<br />

Berria den zerbait jakinerazten digun atala galdegaia den bezala, aldez<br />

aurretik ezagutzen duguna errepikatzen duen atalari mintzagaia deitzen diogu.<br />

Lehengo adibidean Txanogorritxuren amona litzateke, esate baterako,<br />

mintzagaia. Hori da ipuinari esker ezaguna den atala; horrezaz ari da ipuina.<br />

Atal hori ere nolabait azpimarratu nahi delako jasotzen da perpausean. Baina<br />

galdegaia bezain azpimarratua ez da gertatzen, batetik, eta, ez aipatuz gero,<br />

eztia gustatzen zaio ipuineko zein pertsonaiaz predikatzen den ezin jakin ahal<br />

liteke, bestetik, bat baino gehiago agertu baitira, agian.<br />

Gauza bera gertatzen da bi lagunen arteko solasa ertzainez baldin bada,<br />

bietako batek honako hau dioenean:<br />

(63) Gizon horiek czagulzen ditu nik<br />

Bi adibideetan nabari denez mintzaRaia de1ako atala perpaus hasieran paratu<br />

ohi dugu. Baina, eme, horrek ez baitu inola ere esan nahi perpausaren hasieran<br />

ageri den atala beti mintzagaia denik:.<br />

Kontua hau da: euskaraz galdegaia nahiz mintzagaia nabarmen daitezen nahi<br />

dugunean, perpausean markatu egiten ditugu nolabait eta horiek markatzeko<br />

euskarak duen bidea perpausaren leku berezian, jakinean, ipintzea da. Horretan<br />

19

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!