Euskal gramatika lehen urratsak. I - Euskaltzaindia

1. Hitz ordena
(35) Irasten dabezan artean, ordiak eresten diarduala, entzun dantzu (Mogel, Peru
Abarka, 32.orr.).
1.4.2.8.3. Galdegai direnean, deiktikoek -xe atzizkia hartzen dute sarritan:
(36) (a) Aitak hauxe esan zuen
(b) *Aitak hauxe esan egin zuen
(e) *Hauxe aitak esan zuen
1.4.3. Galdegaiaren tokia aldaraztea
Esanik dago galdegaiak aditzaren ezkerreko lehen pOSlZlOan duela
kokalekua. Halaz guztiz, batzutan --euskara mintzatuan bereziki gertatzen da
hau- intonazioak aipatu ordena hau hauts lezake, galdegaia aditzaren
eskuinean ematen delarik orduan:
(37) Hola segituz hemengo muthil guziak joanen dituzu, eta gu geldituko gira
mutzurdin! (p. Larzabal, Hiru ziren, lS.orr.)
Azken esaldi honetan, ikusten den bezala, mutzurdin dugu galdegaia; oso
modu bereziz esango da, pausa eginez aditzaren ondotik.
1.4.4. Galdegaia ezezkoetan
Adizki perifrastikoa denean galdegaia, baiezkoetan gertatzen den bezala,
aditzaren ezkerrean egon ohi da, aditz laguntzailea aurretik duelarik.
(38) (a) Ez dut nik egingo, baina beste batek
(b) Ez zara zu joango, baina bestebat
(e) Lagunak ez ziren oinez etorri, baina autobusez
(d) Ez dut lapurtu, erosi (egin) dut
Batzutan, aditz laguntzailearen eta galdegaiaren artean, galdegaiaz gain beste
osagai batzu ere sar daitezke, komunzki beti baiezkoetako ordena atxekitzen
delarik.
(39) (a) Ez zuen Errege Antiokok barkhamendurik erclietsi (Axular, Gero, 139.§)
(b) Ez dut liburutto haur letratu handicntzat egiten (Axular, Gero, ll.§)
369