Euskal gramatika lehen urratsak. I - Euskaltzaindia

Euskal Gramatika. Lehen Urratsak-I
Erakusle soilen batasunari dagokionez, Euska1tzaindiak eskaini zuen bere
erabakia eta horri jarraitu gatzaizkio hemen: hona, beraz, eta ez honera, honara,
etab. Indartuei buruz, ordea, ez du inolako erabakirik eskaini. Hori dela eta,
geure ustez hobesteko direnak proposatu ditugu goiko paradigman:
hemendixek, etab.
Lekua zein denbora adierazteko erabiltzen diren ber- formei dagokionean,
honako hau esan daiteke: berton/bertan formak ez dute bereon/berean, formen
erabilera bera. Azken hauek, izan ere, badirudi aposizio bezala erabiltzen direla
beti:
(313) (a) Hemen(txe) berean
(b) Orain(txe) bercan
Berton/bertan, aldiz, bai aposizio bezala:
(314) (a) Hemen(txe) berton
(b) Orduan(txe) bertan
eta bai aditzondo bezala, hau da, aposizio izan gabe ere, erreferentzia urrunago
dutela, erabiltzen dira:
(315) Barren kalera noa, bertan nai det bizi (Iparragirre, 153)
Ezaguna da, bestalde, hirugarren mailako formak -bertan, bertatik, e.a.maila
guztietan erabiltzen direla euskalki gehienetan eta, beraz, orduan bertan,
eta han bertan bezalaxe orain bertan eta hemen bertan ere esaten dela, orain
berton, hemen berton, eta bertan formek erabilera dialektala edo estilistikoa
dutelarik.
Bertan hitzak azkenik, hurbil nahiz aurki ere adieraz dezake. Indartuaz ere
ematen da inoiz: bertantxe. Eta bertan behera, bertatik bertara, edo antzeko
esaerei ere ematen die bide.
328
b) Indefinitu konposatuak:
edonon nonahi (nongura B) nonbait inondik