Euskal gramatika lehen urratsak. I - Euskaltzaindia

Euskal Gramatika. Lehen Urratsak-[
(28) (a) Sua itzali egin da (su = [ - Zenb.] )
(b) Su asko piztu dituzte mendi tontorretan (su = [ + Zenb.] )
Gramatikaren aldetik kontu honek axola handia du: jakin behar dena da mota
bateko eta besteko izenak zein zenbatzailerekin joan daitezkeen, edo kantitatea
nola adierazi behar den:
(29) *Gorroto bat, *gorroto asko
Horien ordez besteok hobeki esanak dirudite:
(30) Gorrotoa. gorroto handia
1.2.2.2. Izen zenbakaitz neurgarriak eta neurgaitzak
Izen zenbakaitzen artean, hala ere, beste bi azpimultzo berezi behar ditugu,
zeren izen zenbakaitz hauetatik batzu neurtu ohi direnak baitira eta beste batzu,
berriz, ez. Esaterako, olioa edo gario, kontatzen ez baditugu ere neurtu egiten
dira. Baina maitasuna edo sua, edo gorrotoa neurtzeko modurik ez dugu.
Honek sintaxiaren aldetik badu bere garrantzia: neurgarriak direnekin
kantitatea adierazten duten sintagma batzu erabi1tzen ditugu: bost litro, pila bat,
dozena bat, eskukada bat, pinta bat eta abar:
Bainaez
(31) (a) Eskukada bat gari
(b) Bost litro olio behar ditugu
(e) Hamar kilo irin saldu zidaten
(32) (a) *BOSl kilo mailasun
(b) *Pila bat gorrolo.
Neurtzen ez ditugunekin, kantitatea gabe, intentsitatea edo adierazi ohi
dugu. Horretarako handi luze, labur... izenondoez baliatzen gara.
34