Uniwersytet Śląski Wydział Nauk Społecznych Instytut Nauk ...

dynamizować proces rozwoju na zasadzie sprzężenia zwrotnego. Zdynamizowaćwzrost można poprzez inwestycje, które są „kołem zamachowym” gospodarkipoprzez efekty mnożnikowe polegające na tym, że zmiany w regionalnym produkciei dochodzie są znacznie większe od poniesionych nakładów. To inwestycje powodująpodniesienie konkurencyjności obszarów, na których mają miejsce, powodujączmiany w technice i technologii, strukturze produkcji, zwiększając korzyści społeczne,tworząc nowe miejsca pracy i poprawiając ogólny klimat społeczny. Oczywiściezwiększanie inwestycji uwarunkowane jest napływem kapitału, którego źródła sąw zasadzie we współczesnym świecie mało istotne 96 . Stąd tak ważne są staraniao przyciąganie kapitału ze wszystkich możliwych źródeł. Tu warto na marginesiejednak po raz kolejny podkreślić, że nie jest łatwe zadanie, gdy pozostałe aspekty,takie jak na przykład infrastruktura komunikacyjna są zaniedbane. Widać ponowniena tym przykładzie wielką zależność i komplementarność czynników 97 .W aspekcie przedstawionych czynników barierą zatem jest wszystko to cow danych okolicznościach, miejscu i czasie utrudnia lub uniemożliwia rozwój,powodując potrzebę podjęcia pewnych działań adaptacyjnych lub zapobiegawczych.Ważnym założeniem jakie należy ustalić jest tu zasada głosząca, że nie ma barierabsolutnych. Każda bariera może być określona w konkretnych warunkach,w sposób zrelatywizowany w odniesieniu do określonej koncepcji rozwoju,realizowanej w określony sposób i w określonym czasie oraz miejscu 98 .Powyższe założenia implikują podejście badawcze, które wymusza poznaniekoncepcji rozwoju danych społeczności lokalnych i regionalnych: celów rozwojowych,przewidywanych sposobów ich realizacji oraz przestrzenno-czasowych warunkówdziałalności i jej efektów. Analiza barier wymaga zatem podejścia kompleksowego,ujęcia regionów jako układów społeczno-przestrzennych, jak również traktowaniasamych barier we wzajemnym powiązaniu.96 Anachronizmem wydaje się współcześnie podnoszenie głosów sprzeciwu wobec inwestycji naprzykład koncernów zagranicznych jako niekorzystnych dla gospodarek narodowych czy regionalnych.Takie głosy jeszcze dość często słychać na przykład w Polsce. Trzeba bowiem pamiętać, żewspółcześnie dopływ kapitału z zewnątrz jest konieczny, bowiem wewnątrzregionalne, czywewnątrzkrajowe możliwości jego akumulacji są niewystarczające. Opieranie się wyłącznie naczynnikach endogennych (wewnętrznych) jest iluzją. Z drugiej jednak strony ważny jest złoty środek,gdyż oparcie się wyłącznie na tych czynnikach egzogennych (zewnętrznych) może czasami także niewystarczać.97 Znamiennym przykładem jak ważną rolę odgrywa kwestia infrastruktury komunikacyjnej przydecyzjach potencjalnych inwestorów jest porażka polskich miejscowości (np. Radomsko w 2003 r.)biorących udział w walce o ulokowanie fabryk samochodowych.98 W. Kosiedowski: Teoretyczne problemy..., op.cit., s. 34.102