Uniwersytet Śląski Wydział Nauk Społecznych Instytut Nauk ...

i poszczególnych społeczności lokalnych. Do najczęściej przyjmowanychwyznaczników należą 149 :- kapitał ludzki (wykształcenie, kwalifikacje itp.), który wydaje się, że w ostatnimczasie zaczyna odgrywać najważniejszą rolę w procesach rozwojowych,- posiadanie dobrze rozwiniętego potencjału naukowo-badawczego i rozwojowego,wspierającego procesy innowacyjne i podnoszącego jakość czynnika pracy,- dysponowanie nowoczesnymi środkami szybkiego przetwarzania i przesyłaniainformacji,- istnienie sprzyjającego środowiska dla działalności gospodarczej, czyli całejinfrastruktury otoczenia biznesu,- wysoki poziom aktywności gospodarczej realizowany m.in. przez rozwójprzedsiębiorczości i inwestycje zagraniczne,- klimat społeczny w regionie, nazywany także regionalnym środowiskiemspołecznym działalności gospodarczej (np. normy i reguły zachowań społecznychwynikające z tradycji regionu, takie jak pracowitość, oszczędność, solidarnośćspołeczna, zaufanie społeczne, sprawność organizacyjna) 150 .Opisane powyżej czynniki stanowiące szanse rozwoju regionówprzygranicznych wynikają z samej specyfiki tych obszarów, są niejako waloramio charakterze endogennym. Oprócz nich należy wskazać na drugi aspekt,umożliwiający polepszanie się sytuacji społeczno-ekonomicznej samychspołeczności lokalnych i regionalnych, jakim jest realizowana współpracatransgraniczna.Zaawansowany proces integracji europejskiej stwarza dla Polski, jak i krajówościennych, możliwości ubiegania się o środki w ramach funduszy strukturalnychoraz o środki pomocowe. Jakkolwiek nie należy opierać działania wyłącznie na tychźródłach, lecz starać się poszukiwać rozwiązań tkwiących wewnątrz danychobszarów. Można wskazać na kilka działań, dzięki którym będzie możliwewykorzystywanie procesów integracyjnych w Europie jako szansy dla obszarówprzygranicznych.Po pierwsze, powinno się określać zarówno dla regionów, jak i mniejszychwspólnot lokalnych, jasne i klarowne cele rozwojowe, które będą konstruowane nie149 S. Ciok: Pogranicze polsko-niemieckie. Problemy..., op.cit., s. 92; Zob. też Z. Chojnicki, T. Czyż:Rozwój społeczno-gospodarczy..., op.cit., s. 14.150 Zob. szerzej na ten temat A. Ochojski: Kultura przedsiębiorczości jako czynnik rozwoju lokalnego.Uwagi na temat kultury przedsiębiorczości w zarządzaniu rozwojem lokalnym. W: Przedsiębiorczość –Samorządność – Rozwój lokalny. Red. Z. Barczyk, J. Biniecki, A. Ochojski, B. Szczupak. Katowice2001, s. 38, 42, 43.230