Uniwersytet Śląski Wydział Nauk Społecznych Instytut Nauk ...

• Regionalizm europejski (Europe of Regions) – oznaczający dążenie dozastąpienia systemu narodów – państw przez nowy „porządek” w postacimłodszych i energicznych regionów.Nas najbardziej interesuje w zasadzie ten ostatni regionalizm, który co należypodkreślić dzieli się jeszcze na dwa odrębne nurty – regionalizm politycznyi regionalizm administracyjny 19 . Spróbujmy przyjrzeć się temu regionalizmowi niecodokładniej.Jak już wcześniej zasygnalizowałem pojęcie regionalizmu wiąże sięz francuskim kręgiem naukowym 20 . W związku z kryzysem absolutyzmu w XVIIIwieku zaistniały dogodne warunki do rozwoju ruchów regionalistycznych. Wówczaswłaśnie zrewidowano poglądy dotyczące władzy centralnej, zakresu uprawnieńposzczególnych jednostek administracyjnych oraz lokalizmu. Właśnie w 1790 rokudawne prowincje francuskie zamieniono na departamenty, które stały sięnajważniejszymi jednostkami podziału administracyjnego, stojąc w hierarchiinajwyżej. Najniższym szczeblem ustanowiono gminy, które podzielono jeszcze nadwie kategorie: miejską i wiejską. Podział ten wynikał z uwarunkowań naturyhistorycznej, bowiem gminami stawały się albo dawne miasta, albo dawne parafie.Natomiast w podziale na departamenty posłużono się przesłankami natury typoworacjonalnej. Najistotniejszy wpływ wydaje się miały tu procesy rozwojugospodarczego, które w efekcie i w połączeniu z nasilającymi się tendencjamiwzmocniły lokalne więzi gospodarcze, przyczyniając się do kreowania systemurynków częściowo odrębnych i samowystarczalnych. Właśnie zmiana strukturypaństwa i układu stosunków społecznych miała w założeniach jej twórców 21radykalnie zmienić na lepsze życie ludzkie.Oprócz Francji, w której występowały obydwa nurty regionalizmueuropejskiego, w Hiszpanii i Włoszech 22 mieliśmy na początku wieku XX doczynieniagłównie z regionalizmem politycznym. W państwach tych ugrupowania lewicowewywalczyły konstytucyjne regulacje regionalizmu.18 Jako przykład takiej formy regionalizmu przytacza się Włochy i Belgię po 1970 roku oraz Hiszpaniępo 1978 roku.19 Czasem nazywany jest również regionalizmem technokratycznym, który swoje korzenie maw regionalizmie geograficznym i gospodarczym. M.Greta: Euroregiony..., op.cit., s. 17.20 Zob. stronę dwudziestą pierwszą niniejszej pracy.21Za jednego z reformatorów uważa się Augusta Comte’a, który zaproponował koncepcjęprzezwyciężania konwencjonalnego państwa przez organizację polityczną złożoną z zespołu miast.Realizacja tych założeń zmierzała do odrodzenia jakże ważnego lokalizmu. Sięgnięto nie jako doideałów państwa Platona i Arystotelesa, w którym małe rozmiary modeli politycznych stanowiąantidotum na zapędy tyranii. Zob. szerzej W. Malendowski, M. Ratajczak: Euroregiony – polski...,op.cit., s. 29, 44.22 Zob. J.Węc: Regionalizacja..., op.cit., s. 140 – 146.24