Uniwersytet Śląski Wydział Nauk Społecznych Instytut Nauk ...

transgranicznej Polski z jej sąsiadami 17 . Poza tym w badaniach starano się ocenić,jak ludzie postrzegają tą współpracę, czego od niej oczekują, jakie dostrzegają z niejkorzyści płynące i jakie widzą zagrożenia, czy uczestniczą w niej bezpośrednio i czyzauważają efekty współpracy. Oczekiwano także wyjaśnienia kwestii, czy współpracatransgraniczna powoduje zacieśnianie więzi społecznych i jaki charakter mająkontakty społeczności rozdzielonych granicą państwową. Wreszcie spodziewano sięuzyskać ocenę perspektyw dalszej współpracy w kontekście procesu integracjieuropejskiej. Badaniami objęto zarówno przedstawicieli ludności określanych jako„lokalnych działaczy” 18 oraz losowo dobraną próbkę tzw. „przeciętnych” mieszkańcówpogranicza.W grupie negatywnych cech wynikających ze współpracy transgranicznejwskazywano m.in. na następujące problemy:- przestępczość zorganizowaną (52% respondentów na pograniczu polskorosyjskimoraz aż ponad 81% respondentów na pograniczu polsko-ukraińskimzwróciło uwagę na tą kwestię, przy czym większy odsetek wskazań dotyczyłmieszkańców niż liderów),- przemyt towarów (47% respondentów z pogranicza polsko-rosyjskiego uznałoten problem za istotny, przy czym więcej wskazań podało ze strony liderów,niż „przeciętnych’ mieszkańców; podobnie było na pograniczu polskoukraińskim),- pracę Ukraińców na czarno bez uiszczania podatków,- groźbę zasypania naszego rynku towarami tanimi, lecz o niskiej jakości(pogranicze polsko-ukraińskie),- uprzedzenia w stosunku do mieszkańców okręgu kaliningradzkiego 19 ,- nielegalną emigrację,17 Na pograniczu polsko-rosyjskim w Euroregionie Bałtyk badaniem objęto 100 osób, w euroregionieBug przebadano 112 mieszkańców, zaś na pograniczu polsko-czeskim w Euroregionie Glacensis 198mieszkańców, z czego 128 po stronie polskiej oraz 70 po stronie czeskiej. Wreszcie na pograniczupolsko-niemieckim w Euroregionie Pro Europa Viadrina wyniki uzyskano od 230 osób w obupaństwach. Zob. szczegółowy wykaz miejscowości oraz mapę ilustrująca przebadany obszarM. Sobczyński: Percepcja współpracy transgranicznej..., op.cit., s. 57 – 59.18 Grupę tą można czasem nazwać „lokalnymi liderami”, a zakwalifikować można do niej m.in.pracowników urzędów wojewódzkich, miejskich i gminnych, dyrektorów szkół, sołtysów i proboszczówparafii.19 Dla ogółu Polaków pogranicze polsko-rosyjskie należy także do najmniej atrakcyjnych pogranicz,a zasób informacji o nim jest bardzo ograniczony i fragmentaryczny, co może pośrednio wpływać naistniejące uprzedzenia. Widać tu podobieństwo pomiędzy postrzeganiem przez ogół Polakówi Niemców ich wschodnich pogranicz. Dla jednych i drugich jawią się one jako mało atrakcyjne tereny,gdzie należy się liczyć z różnymi niebezpieczeństwami i niedogodnościami, gdzie infrastrukturaturystyczna i cywilizacyjna nie odpowiada standardom, do których się przyzwyczaili. Zob. A. Sakson:Pogranicze polsko-rosyjskie w świadomości..., op.cit., s. 38.326