Uniwersytet Śląski Wydział Nauk Społecznych Instytut Nauk ...

południową Walię i północno – wschodnią Anglię) przybrało katastrofalne rozmiaryna skutek likwidacji zlokalizowanych tam kopalń węgla i stoczni. W innych krajachnarastanie dysproporcji dało o sobie znać znacznie później, przy czym dodatkowoproblem ten zszedł z pola widzenia w związku z II wojną światową oraz kwestiamiodbudowy powojennej 47 .Dopiero w następstwie głębokiego kryzysu strukturalnego gospodarek krajówwysokorozwiniętych 48 , który ujawnił się w połowie lat siedemdziesiątych zrewidowanopanujące do tej pory założenia teoretyczne i wynikające z nich zalecenia podadresem polityki gospodarczej, a przez to analogicznie i polityki regionalnej. Do tejpory królowała koncepcja polityki regionalnej mająca swoje źródło w teoriikeynesowskiej 49 . Zastrzeżone tu były dla wyłącznej gestii państwa funkcje w zakresieinterwencjonizmu gospodarczego (określano to mianem scentralizowanegoparadygmatu rozwoju regionalnego). Stosowanie do powojennych zaleceńteoretycznych zadanie państwa polegało na podejmowaniu działań mających na celuwyrównywanie dysproporcji w rozwoju przestrzennym kraju za pośrednictwemredystrybucji środków budżetowych w przekroju międzyregionalnym. Te wszystkiedziałania były możliwe dzięki utrzymywaniu się w krajach zachodnich w okresiepowojennym wysokiego tempa wzrostu gospodarczego i dysponowaniu przezpaństwa dużą nadwyżką ekonomiczną, co pozwalało m.in. na finansowanie licznychprzedsięwzięć infrastrukturalnych, budowanie wielkich kompleksów przemysłowych,czy finansowanie deglomeracji czynnej dużych ośrodków przemysłowych, określanejmianem delokalizacji zakładów produkcyjnych i instytucji. Wykorzystywano tu takienarzędzia jak: subwencje, dotacje, ulgi, czy wreszcie zwykłe finansowaniez budżetu 50 .Z czasem jednak zaczęto sobie zdawać sprawę, iż polityka taka przynosiłaograniczone rezultaty, i co prawda zapobiegała pogłębianiu się dystansu międzynajlepiej i najsłabiej rozwiniętymi, lecz nie zmniejszała różnic wewnątrzregionalnych.47 L. Ciamaga: Polityka regionalna. W: Unia Europejska. Red. K. Michałowska-Gorywoda. Warszawa1997, s. 125. Zob. także J. Szlachta: Problemy rozwoju regionalnego – kontekst europejski.W: Współczesne problemy rozwoju regionalnego. Red. T. Marszał, M. Opałło. Warszawa 1998, s. 149i nast.48 Z przyczyn obiektywnych zostanie pominięta w tym miejscu analiza sytuacji w państwach blokusocjalistycznego.49 Jedna z konstrukcji teoretycznych zbieżna z tym nurtem w myśli ekonomicznej to tzw. krzywaWilliamsona, zgodnie z którą w państwach rozwiniętej gospodarki rynkowej powyżej pewnegopoziomu produktu krajowego brutto na mieszkańca zróżnicowania regionalne się zmniejszają.Niestety lata osiemdziesiąte przyniosły zakwestionowanie prawdziwości tej krzywej i wrazz załamaniem się doktryny państwa dobrobytu rozpoczęto poszukiwania nowych rozwiązań w polityceregionalnej. J. Szlachta: Problemy rozwoju..., op.cit., s.149 – 150.50 I. Pietrzyk: Polityka regionalna Unii Europejskiej i regiony w państwach członkowskich. Warszawa2002, s. 16 – 17.33