Uniwersytet Śląski Wydział Nauk Społecznych Instytut Nauk ...

w regionach rekonwersji przemysłu poprzez finansowanie kształceniai przekwalifikowania pracowników.Również sama decentralizacja wymusza politykę regionalną, bowiem częstoregiony ubogie o niskim potencjale fiskalnym, potrzebują wysokiej dynamiki rozwoju,a tymczasem kłóci się to z ich możliwościami. Wtedy bardzo często samemechanizmy konkurencji mogą nie wystarczyć, a wręcz nawet przynieść negatywnekonsekwencje i prowadzić do pogłębienia się przestrzennych dysproporcji rozwoju.Współcześnie ogromną rolę w polityce regionalnej przypisuje się środowiskuspołeczno-kulturowemu, określanemu jako zasoby instytucjonalne regionu tworzoneprzez regionalne powiązania ekonomiczne, konwencje dotyczące życiagospodarczego i reguły zachowań wynikające z tradycji, zaakceptowane przezspołeczności lokalne i regionalne, i stanowiące bardzo ważne zasoby niematerialnerozwoju regionalnego. Te zasoby, nazywane także bardzo często kapitałemspołecznym, są efektem istnienia relacji sieciowych między autonomicznymipodmiotami rozwoju regionalnego i zachodzących między nimi interakcji. Sprzyjająprzez to współdziałaniu w perspektywie długookresowej, pogłębianiu relacjiekonomicznych i tworzeniu zaufania, stanowiącego kluczowy czynnikkonkurencyjności. Oprócz tego kapitał społeczny ma także duży wpływ na proceszbiorowego uczenia się i nabywania umiejętności specyficznych dla danegośrodowiska lokalnego, zwiększając zarazem jego zdolności innowacyjne. To dziękilokalnym i regionalnym sieciom 56 przekazywana jest nieskodyfikowana wiedzaskumulowana w danym środowisku, dzięki czemu ułatwiają one pozarynkową dyfuzjęwiedzy, umiejętności i innowacji.Znamienną cechą aktualnego podejścia do rozwoju regionalnego jest zatemrównież jego „uterytorialnienie” rozumiane jako ogół lokalnych aktorów i instytucjipowiązanych ze sobą gęstymi sieciami wzajemnych relacji. Terytorium więc staje sięelementem organizacji redukującym niepewność i ryzyko, i stanowiącym źródłoinformacji, kumulowania i transferu wiedzy oraz umiejętności 57 .Czynnikiem motorycznym rozwoju regionalnego uznaje się współcześniemobilizowanie endogenicznego potencjału rozwoju w regionach, którego celem jesturuchomienie trwałej dynamiki rozwoju lokalnego. Rozwój lokalny rozumiany jest przytym jako działania podejmowane z woli lokalnych aktorów w oparciu o refleksję56 Ta uwaga jest bardzo ważna właśnie w odniesieniu do współpracy transgranicznej, której jednymz zadań jest łączenie obszarów „podzielonych” i taka współpraca by społeczności lokalne i regionalnesię rozwijały pomimo istnienia granic, nie bez powodu nazywanych „bliznami historii”.57 I. Pietrzyk: Polityka regionalna..., op.cit., s. 23 – 32.36