Uniwersytet Śląski Wydział Nauk Społecznych Instytut Nauk ...

poprawy efektywności wykorzystania funduszy strukturalnych i Funduszu Spójnościmiędzy innymi poprzez oszczędniejsze gospodarowanie środkami, uproszczenieprocedur, poprawienie relacji nakładów do efektów realizowanych projektów. Pozatym nastąpiła koncentracja pomocy na rzecz obszarów o największych potrzebach,przy czym ustalono również, że łączna wysokość środków otrzymywanych w skaliroku przez poszczególne państwa członkowskie z funduszy strukturalnych (łączniez Funduszem Spójności) nie może przekraczać 4% krajowego PKB 72 .Wszystkie powyżej opisane działania, wskazujące na proces ewolucji politykiregionalnej Unii Europejskiej, nie mogłyby być skuteczne, gdyby nie wypracowanoi przyjęto pewnych zasad i celów tej polityki regionalnej. Zasady 73 te, leżące od 1989roku u podstaw wspólnotowej polityki regionalnej, są w dużej mierze wynikiemdoświadczeń zdobytych przez Komisję Europejską w zakresie pierwszych próbkoordynowania i finansowego wspierania polityk regionalnych krajów członkowskich.Polityka regionalna Unii budowana jest na podstawie zasad, z których pięćwydaje się najważniejszych. Są to 74 :• Zasada koncentracji – stanowi ona naczelną zasadę europejskiej politykistrukturalnej i jej celem jest skupienie działań na regionach, które znajdująsię w najtrudniejszej sytuacji ekonomicznej. Wychodząc od klasyfikacjiNUTS, środki z funduszów mogą być udzielone, jeśli dany region kwalifikujesię do ich otrzymania zgodnie z jednym z celów, których do roku 1999 byłosiedem, a których liczbę obecnie zredukowano do trzech. Oznacza więc tazasada koncentrację finansową i geograficzną.• Zasada dodawalności – oznacza, że działania Unii Europejskiej nie powinnyzastępować działań na szczeblu krajowym i regionalnym, lecz je ubogacaći poszerzać. Chodzi o to by redukować upośledzenie regionówproblemowych i waloryzację ich atutów, by po pewnym czasie mogły się72 J. Szlachta: Polityka regionalna Polski w perspektywie integracji z Unią Europejską. „StudiaRegionalne i Lokalne”. Europejski Instytut Rozwoju Regionalnego i Lokalnego UniwersytetuWarszawskiego. 2001, Nr 1, s. 27 lub Region po..., op.cit., s. 36.73 W literaturze przedmiotu odnaleźć można różne podejście do omawianych zasad. Różni badaczewyszczególniają odmienne pod względem ważności zasady. Niemniej moim zdaniem bardzo ciekawąi uporządkowaną klasyfikację podaje Irena Pietrzyk, która wyróżnia: zasady generalne, a wśród nich:subsydiarność, koordynacja, elastyczność; zasady organizacji polityki regionalnej, a wśród nich:programowanie, partnerstwo, kompatybilność, spójność; zasady finansowania polityki rozwojuregionalnego, a wśród nich: koncentracja, dodawalność, komplementarność; oraz zasady ocenyrealizacji programów, a wśród nich: monitorowanie, ocena (wstępna, bieżąca i zastępcza), kontrolafinansowa. Por. I. Pietrzyk: Polityka..., op.cit., s. 153 – 155.74 Zob. na ten temat M. Greta: Euroregiony..., op.cit., s. 20 – 21. I. Pietrzyk: Polityka..., op.cit., s. 154 –193. A. Sadownik: Integracja europejska..., op.cit., s. 53 – 54. E. Ganowicz: Samorząd terytorialny...,op.cit., s. 167 – 169. H. Jahns: Rozwój regionalny..., op.cit., s. 160. P. Jasiński: Europa jako szansa...,op.cit., 33 – 34.41