Uniwersytet Śląski Wydział Nauk Społecznych Instytut Nauk ...

których celem miało być ożywienie gospodarcze polskiej części pogranicza.Przyniosły one pewne pozytywne rezultaty, choć nie były one pełne 69 .Niemniej jednak przedstawiona analiza nie upoważnia wyłącznie donegatywnej oceny stosunków między obu państwami na pograniczu oraz ichspecyficznej formy, jaką była współpraca przygraniczna. Starano się uczynić wieledla dobra stosunków sąsiedzkich wzajemnego zrozumienia, a wiele słusznychzałożeń przyniosło niemało pozytywnych efektów, jak na przykład wymianakulturalna, sportowa, oświatowa, współpraca w dziedzinie infrastruktury 70 .Moim zdaniem na podstawie opisanych procesów można zaobserwowaćpewną prawidłowość, a mianowicie taką, iż chwiejność i niestabilność systemupolitycznego warunkowała poziom i stabilność współpracy na pograniczu polskoniemieckimpo wojnie. Za każdym razem, gdy dochodziło do kryzysowych sytuacjiw Polsce, współpraca ulegała zahamowaniu lub wręcz zamrożeniu. Można tozilustrować następującym wykresem:120Stopień współpracy na pograniczu1008060402001945 1949 1953 1956 1970 1975 1980 1983 1985 1989LataPoziomwspółpracytransgranicznej(stopieńotwartościgranicy) astabilnośćsystemuRysunek 2. Poziom współpracy transgranicznej na pograniczu polsko-niemieckim a stabilnośćsystemu politycznego 71 .Po przedstawieniu czynnika politycznego i wyjaśnieniu procesówkształtujących pogranicze polsko-niemieckie w okresie istnienia dwóch państw69 Ibidem , s. 123 – 124.70 L. Koćwin: Polityczne determinanty..., op.cit., s. 192 – 193. Zob. A. Trzcielińska-Polus: Polskoniemieckawspółpraca regionalna i lokalna. W: Polacy i Niemcy na drodze do partnerskiegosąsiedztwa. Próba bilansu dziesięciolecia 1989-1998. Red. D. Bingen, K. Malinowski. Poznań 2000,s. 352.71 Źródło: opracowanie własne.195