Uniwersytet Śląski Wydział Nauk Społecznych Instytut Nauk ...

Jednakże nowe uwarunkowania polityczne związane z powstaniem NRDspowodowały, że znaczenie granicy na lewym brzegu Odry zmalało. Co więcej, jakwynika z układu zgorzeleckiego, rzeka stała się granicą „pokoju i przyjaźni, która niedzieli, a łączy oba narody” 21 .W rezultacie po powstaniu NRD i podpisaniu 6 lipca 1950 roku tzw. układuzgorzeleckiego, w którym zawarto ustalenia wspólnej deklaracji obu państwo wytyczeniu „ustalonej i istniejącej polsko-niemieckiej granicy państwowej”(tzw. deklaracja warszawska z 6 czerwca 1950r.) przystąpiono do szczegółowegowytyczenia granicy. 27 stycznia 1951 roku we Frankfurcie nad Odrą podpisano akto wykonaniu demarkacji granicy, która przebiega środkiem wód granicznych. Do aktudołączony został szczegółowy wykaz dokumentów i mapa. Ponieważ jednak wykazdokumentów delimitacyjnych i demarkacyjnych nie opublikowano, stąd o przebiegugranicy wnioskować można z późniejszych umów powołujących się na ten aktdemarkacyjny 22 . Łącznie granica polsko-niemiecka wynosi 467 km, z czego 19,5 kmprzebiega przez wewnętrzne wody morskie, 51,1 km stanowi odcinek lądowy nazachód od Świnoujścia i Szczecina, a 389,8 km to odcinek wodny na rzekachi kanałach 23 .Ustalona i wytyczona w terenie granica państwowa nie od razu zostałapowszechnie zaakceptowana, jednak z upływem czasu stawała się bardziej granicąłączącą niż dzieląca oba narody. Jakie czynniki można więc wskazać, by poprzećtezę o stabilizacji granicy zachodniej i przez to sytuacji na pograniczu w pierwszymokresie powojennym? Otóż wymienić można tu trzy główne czynniki sprawcze:społeczny, ekonomiczny i polityczny.Czynnik społeczny związany był bardzo ze znaczącym przesunięciem granic.Taka korekta granic powojennych traktowana jako swego rodzaju rekompensata zautracone przez Polskę terytoria na wschodzie, w zasadzie zlikwidowaładotychczasowe pogranicze polsko-niemieckie 24 . Dawne pogranicze polskoniemieckiecechowało długotrwałe sąsiedztwo, dwujęzyczność, mieszanenarodowościowo rodziny, często nie skrystalizowane postawy narodowe oraz dobra21 S. Ciok: Pogranicze polsko-niemieckie. Problemy współpracy transgranicznej. Wrocław 2004,s. 44.22 Na przykład z tekstu umowy o stosunkach prawnych na granicy z 1969 roku (art. 3 ust. 2) można siędowiedzieć, że granica na wodach żeglownych przebiega linią prostą, łamaną lub krzywą ruchomą –środkiem głównego nurtu (talweg), a na nieżeglownych wodach granicznych – środkiem tych wód lubgłównej odnogi. Ibidem, s. 45.23 Cz. Osękowski, H. Szczegóła: Pogranicze polsko-niemieckie w okresie transformacji (1989-1997).Zielona Góra 1999, s. 12; http://www.stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/PUBL_maly_rocznik_statystyczny_2006.pdf (materiały dostępne na stronie GUS w maju 2007).24 W. Malendowski, M. Ratajczak: Euroregiony..., op.cit., s. 82.181