Uniwersytet Śląski Wydział Nauk Społecznych Instytut Nauk ...

względu na wzrost atrakcyjności miejscowości granicznych i przygranicznych oraznapływ wysokokwalifikowanych kadr. Przez to ożywiło się życie gospodarcze,budownictwo oraz kultura i turystyka 57 .We współpracy lat siedemdziesiątych wyróżnia się dwie fazy. Pierwszą do1975 roku, a drugą po 1976 roku 58 .W pierwszej fazie nastąpił żywiołowy rozwój wymiany osobowej nie tylkow rejonach przygranicznych oraz samych miastach, ale również w aspekcieogólnokrajowym. Proponowany był szereg inicjatyw lokalnych oraz praceplanistyczne, na przykład w dziedzinie infrastruktury polepszającej możliwościwspółpracy w dziedzinie turystyki. Już w podpisanej 23 lutego 1973 roku umowiemiędzy rządem PRL a rządem NRD o współpracy w dziedzinie turystyki zapisanoplany rozbudowy starych i budowy nowych przejść granicznych. W sumie w wynikurealizacji tych założeń otwarto dwadzieścia nowych przejść 59 .Jeżeli chodzi o aspekt psychospołeczny takiego otwarcia granicy to ludnośćpogranicza w stosunku do Niemców po raz pierwszy mogła wystąpić w roligospodarzy. Dla wielu byłych niemieckich mieszkańców Pomorza, Śląska, PrusWschodnich była to możliwość odwiedzenia swoich stron ojczystych i konfrontacjiwyidealizowanego obrazu „utraconej ojczyzny” z realną rzeczywistością.Konsekwencją tego stanu było nawiązywanie znajomości, które częstoprzekształcały się w zażyłe kontakty towarzyskie a niekiedy wręcz przyjaźnie 60 .Oczywiście występowały również zjawiska negatywne związane z turystykąhandlową. Przyjeżdżający do NRD Polacy stali się konkurentami przy sklepowejladzie, co w efekcie zamiast zbliżać pogłębiało wzajemne niechęci i utrwalałostereotypy. Nic nie pomogły tu ograniczenia i limity zakupów jakie wprowadzałastrona niemiecka, a wręcz przeciwnie zadrażniało to jedynie kontakty 61 . Poza tymrozwijały się kontakty w dziedzinie kultury i podpisywano różnorakie deklaracjeo umocnieniu przyjaźni i pogłębieniu współpracy między Polską i NRD.Widoczne w pierwszej fazie usunięcie na dalszy plan kontaktów formalnychchoć i tak były one rozwinięte, na rzecz dominacji kontaktów indywidualnych zostało57 L. Koćwin: Polityczne determinanty polsko-wschodnioniemieckich stosunków przygranicznych 1949-1990. Wrocław 1993, s. 105.58 Taki dychotomiczny podział przyjmują Hieronim Szczegóła i Czesław Osękowski, choć niektórzyautorzy jak np. Stanisław Ciok wyróżniają jeszcze trzecią fazę, obejmującą koniec latsiedemdziesiątych.59 Cz. Osękowski, H. Szczegóła: Pogranicze..., op.cit., s. 34 – 35.60 C. Trosiak: Procesy kształtujące pogranicze..., op.cit., s, 113 – 114.61 A. Kwilecki: Z badań nad przemianami społeczno-politycznymi na pograniczu Polski i NRD.„Przegląd Zachodni” 1974, Nr 4.192