Uniwersytet Śląski Wydział Nauk Społecznych Instytut Nauk ...

narodowy podział pracy uległo podwojeniu od zjednoczenia Niemiec (z 1,4% do 3%)to jednak nie przesłania faktu, iż wykorzystanie potencjału ludnościowego,infrastruktury gospodarczej i komunikacyjnej oraz możliwości zacieśnieniawspółpracy gospodarczej na pograniczu polsko-niemieckim, w szczególnościw dziedzinie małych i średnich przedsiębiorstw, jest nadal niedostateczne.Równocześnie struktura towarowa niemieckiego eksportu w landach wschodnichopiera się na produktach o znikomym stopniu przetworzenia, które nie sąkonkurencyjne wobec towarów z landów zachodnich i co za tym idzie zbywane są niena rynkach wewnętrznych Unii, lecz głownie w państwach Europy Środkoweji Wschodniej. Wolumen eksportu i importu landów niemieckich z bezpośrednimisąsiadami ma w zasadzie symboliczne znaczenie, porównując wielkości z globalnymiobrotami w handlu zagranicznym Niemiec. Dla polskich województw przygranicznychzaś udział eksportu i importu kształtuje się na poziomie 40-60% w zależności odwojewództwa, co pokazuje, że Niemcy są najważniejszym partnerem handlowym dlatych obszarów 94 .Sumując, analiza pogranicza polsko-niemieckiego pozwala sądzić, że procesintegracji tego regionu jest możliwy na zasadzie komplementarności. Zalety polskiejstrony objawiające się w lepszym potencjale demograficznym ludności i wyższejzdolności do jego odnowy mogą się dobrze wpisać w lepszy poziom zainwestowaniainfrastrukturalnego i większą mobilność społeczeństwa na pograniczu niemieckim.Wydaje się więc, że społeczności lokalne i regionalne na tym pograniczu mogąwykorzystywać selektywnie te elementy swoich potencjałów dla optymalnego rozwojucałego pogranicza i tym samym stymulować proces integracji tych obszarów.94F. Kamiński: Współpraca transgraniczna..., op.cit., s. 269 – 270; A. Drewniak, K. Ława:Charakterystyka struktury gospodarczej..., op.cit., s. 145 – 146.205