Uniwersytet Śląski Wydział Nauk Społecznych Instytut Nauk ...

stron, jak również zawarcie porozumień i przyjęcie uzgodnień koniecznych dorealizacji tych zamierzeń” 2 .W analizie współpracy transgranicznej nie wolno pomijać aspektuhistorycznego, w którym owa współpraca traktowana jest jako sposób nazapobieganie konfliktom zbrojnym. Pamiętać należy bowiem, że w przeszłościwłaśnie na obszarach przygranicznych pojawiały się napięcia, które dość częstomiały tendencję do przekształcania się w konflikty o zasięgu szerszym,międzypaństwowym, co niejednokrotnie kończyło się wybuchem wojny 3 . Nie ma sięwięc czemu dziwić, że jednocząca się Europa była niejako zmuszona doopracowania mechanizmów neutralizujących potencjalne obszary zapalnepogranicza. Wśród głównych rozwiązań problemu jawi się nam właśnie współpracatransgraniczna jako istotny element integrujący i zapobiegający pojawieniu sięw przyszłości groźnych konfliktów. Dlaczego odgrywa ta współpraca tak ważną rolę,którą moim zdaniem można określić nawet jako element regionalny systemubezpieczeństwa międzynarodowego 4 ? Otóż w niektórych państwach europejskichobszary o cechach pogranicza zajmują znaczną część terytorium kraju, stąd takdoniosłą rolę przypisuje się właśnie problematyce integracji na terenachprzygranicznych. Ustanowione w procesie dziejowym granice państw narodowychczęsto rozbijały ukształtowane wspólnoty historyczne, co mogło stanowić zalążekkonfliktów. W związku z tym współpraca ponad granicami stanowi bezpośrednio dlarozbitych społeczności lokalnych i regionalnych, a pośrednio dla państw UniiEuropejskiej część składową procesu politycznej integracji. Wspomniany problemwiąże się również ewoluowaniem pojęcia granicy. Warto więc w tym miejscuprzybliżyć nieco ten problem, skupiając się zwłaszcza na funkcjach granicyw transgranicznym układzie regionalnym.2 Europejska Konwencja Ramowa o Współpracy Transgranicznej między Wspólnotami i WładzamiTerytorialnymi, sporządzona w Madrycie 21 maja 1980 roku. Dz.U. nr 61 z 1993r., poz. 287, s. 1280.3 Oczywiście ten podnoszony aspekt natury historycznej wydaje się dzisiaj dość odległym zjawiskiem,trudnym do uchwycenia, ale wystarczy sobie przypomnieć chociażby konflikty I i II wojny światowejw samych relacjach francusko – niemieckich, gdzie tereny przygraniczne przyłączane były raz dojednej, a raz do drugiej strony.4Używam dla określenia współpracy transgranicznej pojęcia „element regionalny systemubezpieczeństwa międzynarodowego”, gdyż dotychczasowe rezultaty realizowanej współpracytransgranicznej w Europie pozwalają wyciągnąć wniosek, iż zabezpiecza ona przed potencjalnymikonfliktami, stając się fragmentem szerszego układu bezpieczeństwa międzynarodowego.Po zakończeniu II wojny światowej nie mieliśmy przecież na starym kontynencie, żadnego poważnegokonfliktu granicznego, co wszakże nie upoważnia do stwierdzenia, że ustalony układ granic nakontynencie jest tak doskonały, że eliminuje te potencjalne konflikty. Wydaje się, że ten rezultatosiągnięto między innymi dzięki realizowanej polityce integracyjnej, której element stanowiniewątpliwie współpraca transgraniczna.66