Uniwersytet Śląski Wydział Nauk Społecznych Instytut Nauk ...

na ogół znajomość życia gospodarczego i kulturalnego sąsiadów. Tymczasemw wyniku zmian granic i przesiedleń ludności po polskiej stronie granicy, po 1945roku zamieszkała tu w przeważającej liczbie ludność polska przesiedlona zewschodu Polski oraz z ziem włączonych do ZSRR. Polsko-niemieckie pograniczeprzesunęło się daleko na zachód, a ludność polska nie miała żadnych tradycjii doświadczeń w kontaktach z Niemcami jako sąsiadami 25 .W województwach przygranicznych 40% mieszkańców stanowili repatriancize wschodnich obszarów Polski, których osiedlenie nie było kwestią wyboru, leczwynikało z przymusowych decyzji administracyjnych. W zasadzie określenie„repatrianci” jest w stosunku do tej ludności nieprawidłowe, ale było stosowanekonsekwentnie w Polsce Ludowej, jako wyraz stosunku ówczesnych władz doproblemu wysiedleń i przesiedleń tej ludności 26 . Inni mieszkańcy jako przesiedleńcyto byli ci, którzy w wyniku wojny stracili swój dobytek i zachęcani przez władzę,próbowali zacząć życie od nowa na tych właśnie terenach. Często określano ich jakoprzesiedleńcy z Polski Centralnej. Była to grupa najliczniejsza 27 . Kolejną grupęprzesiedleńców na ziemiach Zachodnich i Północnych stanowili repatrianci wewłaściwym tego słowa rozumieniu. Byli to Polacy, którzy z różnych względów znaleźlisię poza granicami etnicznymi Polski. Zalicza się tu Polaków, którzy w wyniku działańpaństw zaborczych opuścili etnicznie polskie ziemie, „emigrowali za chlebem”z okresu międzywojennego, wreszcie tych, którzy znaleźli się poza granicamipaństwa polskiego w wyniku polityki okupanta niemieckiego w latach 1939-1944.Ostatnią grupę repatriantów stanowili więźniowie obozów jenieckichi koncentracyjnych oraz robotnicy przymusowi III Rzeszy.Przesiedlenie było szczególnie dużym wstrząsem dla Polaków zza liniiCurzona, gdyż w przypadku tej grupy przesiedleńców możliwość powrotu w stronyojczyste, od momentu wyjazdu, była praktycznie niemożliwa. Sytuacja w jakiej sięznaleźli była porównywalna z położeniem przesiedleńców w Niemczech 28 .Nie uwzględniając ludności niemieckiej, która opuściła tereny polskiesamorzutnie, czy w myśl zarządzań ewakuacyjnych władz hitlerowskich jeszczew czasie wojny, przesiedleniu do końca 1950 roku podlegało ponad 3156,6 tys.25 Cz. Osękowski, H. Szczegóła: Pogranicze..., op.cit., s.13; Zob. A. Sakson: Odra – przełamywaniebarier. „Śląsk” 2000, Nr 8, s. 30 i nast.; Zob. także H. Goik: Współpraca przygraniczna. W: RocznikPolskiej Polityki Zagranicznej. Warszawa 1992, s. 221.26 C. Trosiak: Procesy kształtujące pogranicze polsko-niemieckie po II wojnie światowej. Poznań 1999,s.95.27 Cz. Osękowski, H. Szczegóła : Pogranicze..., op.cit., s. 14.28 C. Trosiak : Procesy kształtujące pogranicze..., op.cit., s. 94 i nast.182