Uniwersytet Śląski Wydział Nauk Społecznych Instytut Nauk ...

Przygranicznej Phare Polska-Niemcy. Jak podkreślono miały one charakterużytkowy, chodziło bowiem nie tylko o poznanie opinii gmin i instytucji o samymProgramie i o jego skuteczności zarówno pośredniej, jak i bezpośredniej, ale równieżstarano się stwierdzić, czy Program ten zaistniał w świadomości społecznościlokalnych i regionalnych i czy w jakiejś mierze przyczynił się do zmiany opiniii postaw w stosunku do sąsiadów i Unii Europejskiej 43 .W celu poznania skutków społecznych i gospodarczych programu w marcu2003 roku rozesłano do gmin i instytucji trzy rodzaje ankiet. Kwestionariusz nr 1dotyczył przypadku, kiedy gmina nie uczestniczyła w Programie, a kwestionariusznr 2, kiedy właśnie gmina uzyskała środki z Programu. Natomiast kwestionariusz nr 3wysłano do różnych instytucji uczestniczących w Programie. Łącznie stopa zwrotuogółu rozesłanych ankiet wyniosła 57,6%, co pozwoliło poprawnie wnioskować 44 .Zgromadzone wyniki są bardzo interesujące, dlatego warto przyjrzeć się imnieco dokładniej. Jeśli chodzi o problem nieuczestniczenia w Programieposzczególnych gmin, to potwierdzają się tu zjawiska obecne na innychpograniczach. Na pierwszym miejscu wymieniano brak środków własnychw budżecie na współfinansowanie zadań (42%). Na drugim miejscu wymieniana byłaniewiedza o możliwościach skorzystania ze środków Programu, która wraz z brakiemwystarczających informacji stanowiła aż 54% powodów nieuczestniczenia, a natrzeciej pozycji uplasowało się niezakwalifikowanie do Programu. Wśród innychprzyczyn wymieniano także trudności w przygotowaniu aplikacji. Mimo tychprzeszkód prawie wszystkie badane gminy deklarowały chęć uczestniczeniaw następnej edycji Programu, widząc w tym szansę na rozwój infrastrukturykomunikacyjnej, budowę kanalizacji, wodociągów, oczyszczalni ścieków, czydziałalność kulturalną 45 .Opinie gmin uczestniczących w Programie są zdecydowanie pozytywne. Wielegmin podkreśla, że ważnym źródłem informacji o Programie były euroregiony, copotwierdzałoby ich rolę jako swoistych katalizatorów w rozwoju lokalnychspołeczności. Gminy aktywnie uczestniczące w tym Programie mimo podkreślania,że przygotowanie wniosków jest trudne, dość szybko nauczyły się je przygotowywać43 B. Jałowiecki: Program współpracy przygranicznej Phare Polska-Niemcy w opinii gmin, instytucjii mieszkańców. W: Współpraca transgraniczna Unii Europejskiej: doświadczenia polsko-niemieckie.Red. G. Gorzelak, J. Bachtler, M. Kasprzyk. Warszawa 2004, s. 103 i nast.44 Zob. szerzej szczegółową analizę ze zgromadzonego materiału badawczego. Ibidem, s. 104 – 105.45 Ciekawe właśnie jest to, że niewiele gmin chciałoby przeznaczyć uzyskane środki na celekulturalne. Widać tu zjawisko powszechne na pograniczach, które moim zdaniem można sprowadzićdo formuły „najpierw infrastruktura i ekologia, a później można pomyśleć o przedsięwzięciachz zakresu społeczno-kulturalnego”.343