Uniwersytet Śląski Wydział Nauk Społecznych Instytut Nauk ...

jednostronnie morze terytorialne decyzjami o własnej granicy państwowej z 25 marca1982 roku oraz rozporządzeniami wykonawczymi z 20 grudnia 1984 roku 66 . Tymsamym takie arbitralne zamknięcie swobodnego dostępu do Szczecina i Świnoujścianiewątpliwie kwestionowało bardzo istotny dla wzajemnych stosunków UkładZgorzelecki. Fakty tego sporu, co prawda cenzurowane i skrywane przed opiniąpubliczną obu państw, jednak stały się publiczną tajemnicą nie tylko na wybrzeżu.Ostatecznie konflikt zakończył się kompromisowym porozumieniem w maju 1989roku.W podsumowaniu należy dokonać pewnego bilansu współpracy PRL z NRD.Pierwszym i wydaje się najważniejszym wnioskiem na jaki zwraca się uwagęw literaturze przedmiotu jest to, iż pomimo krótkotrwałej i ograniczonej swobodyw pierwszej połowie lat siedemdziesiątych efekty współpracy na pograniczu byłygeneralnie negatywne, zaś polityka izolacji obu społeczności poważnie opóźniłaproces przezwyciężania zastarzałych uprzedzeń i kształtowania się nowych formintegracji regionów przygranicznych 67 . Wydaje się, że wynikało to między innymiz tego, iż obie strony w różny sposób dochodziły do tej współpracy i w różny sposóbją też pojmowały, gdyż dla NRD była ona zawsze elementem procesówintegracyjnych państw socjalistycznych, zaś dla strony polskiej była podkreśleniemostatecznego charakteru zachodnich granic oraz dążenia do rozwoju gospodarczegotych terenów w oparciu o współpracę z rozwijającym się przemysłem niemieckim 68 .Jednak dwa zasadnicze aspekty polsko-niemieckiej współpracy mająszczególnie istotne znaczenie. Pierwszym są bezpośrednie kontakty sąsiadującychze sobą społeczności, które co prawda początkowo miały wyłącznie charakterpropagandowy, to jednakże zapoczątkowały na szeroką skalę polsko-niemieckidialog, trwający po dzień dzisiejszy mimo wielkich przemian politycznych. Dialog,który wcale nie przynosi wyłącznie oczekiwanych pozytywnych rezultatów, cowynikać może z tego, iż obie strony długo unikały tematów trudnych i drażliwych orazfaktu nikłego bezpośredniego i korzystnego zarazem wpływu na życie przeciętnegomieszkańca współpracy regionów przygranicznych. Natomiast drugim aspektem,szczególnie ważnym dla strony polskiej, były podejmowane przeróżne działania,66 J. Gilas: Status prawno-międzynarodowy Zatoki Pomorskiej w świetle zmian w prawie morza.W: Problemy morskich wód przybrzeżnych Polski. Szczecin 1989, s. 9. Na podst. Cz. Osękowski,H. Szczegóła: Pogranicze..., op.cit., s. 42.67 T. Gadkowski: Euroregiony – dobre sąsiedztwo..., op.cit., s. 232. Zob. też Cz. Osękowski,H. Szczegóła: Pogranicze..., op.cit., s. 44.68 Zob. szerzej C. Trosiak: Procesy kształtujące pogranicze..., op.cit., s. 122.194