Uniwersytet Śląski Wydział Nauk Społecznych Instytut Nauk ...

4. Główne czynniki utrudniające współpracęDokonanie systematyzacji czynników i barier 90 występujących we współpracytransgranicznej stanowi również wyzwanie dla badacza. Tym trudniejsze jest tozadanie, gdy uzmysłowimy sobie, iż współpraca ta przybiera różne formy i rozwija sięna bardzo różnych terytoriach, często niezmiernie od siebie odmiennych. Niemniejw literaturze przedmiotu zwykło się wyróżniać pewne grupy barier współpracytransgranicznej. Wśród nich wyróżniamy zatem: bariery społeczno-ekonomiczne,bariery kulturowe i bariery instytucjonalne. Wprawny obserwator zauważy, że ichpodział jest częściowo podobny do czynników decydujących o rozwoju lokalnymi regionalnym. Rozwój ten następuje bowiem pod wpływem pewnych przyczyn,wywołujących zmiany we wszystkich czterech aspektach rozwoju, o których pisałemwcześniej 91 . Przyczyny te rozumiemy jako przesłanki warunkujące przekształceniaw ekonomicznej i społecznej strukturze regionu, w jego poziomie technicznymi technologicznym oraz we wzajemnym oddziaływaniu względem środowiskanaturalnego. Można je pojmować jako pewne potencjalnie istniejące warunkii możliwości stymulujące rozwój regionalny.Współpraca transgraniczna podobnie jak rozwój regionalny i lokalny to proceso charakterze przyczynowo-skutkowym, który można porównać do układunastępujących po sobie kolejno wydarzeń: przyczyn i skutków. Każda przyczyna jestskutkiem zdarzeń z przeszłości, każdy skutek zaś stanowi przyczynę zdarzeń, którewystąpią w przyszłości. Przykładowo wysoki poziom rozwoju gospodarki danegoregionu może być skutkiem przyspieszenia tempa wzrostu, które miało miejscew przeszłości i jednocześnie przyczyną dalszego napływu inwestycji, co spowodujeumocnienie wysokiej pozycji tego regionu. Na tym przykładzie widać pewnąprawidłowość, swego rodzaju sprzężenia zwrotnego, która polega na tym, żew procesie rozwoju regionalnego i lokalnego oraz współpracy transgranicznejzmienia się nie tylko region, lecz również czynniki powodujące te zmiany 92 .W odniesieniu wyłącznie do klasycznej ekonomii nie można jednakwspółcześnie analizować czynników stymulujących bądź barier powodującychutrudnienia w rozwoju regionalnym, lokalnym i współpracy transgranicznej 93 . Jest to90 Zob. na ten temat także A. Mierosławska: Uwarunkowania rozwoju i współpracy transgranicznejwschodnich regionów Polski. Warszawa 2000, s. 34 – 36.91 Zob. analizę przedstawioną na stronach 70 – 73.92 W. Kosiedowski: Zarządzanie rozwojem..., op.cit., s. 31.93 Zgodnie z klasyczną teorią ekonomii wyróżnia się trzy podstawowe czynniki rozwoju: ziemię, pracęi kapitał, będące jednocześnie trzema podstawowymi grupami zasobów ekonomicznych: zasobami99