Uniwersytet Śląski Wydział Nauk Społecznych Instytut Nauk ...

autonomii lub samodzielności przez te grupy etniczne, które wchodziły w składpaństw wielonarodowościowych 30 .Natomiast drugi nurt rozwijał się w ramach państw jednolitychnarodowościowo, gdzie celem było rozwijanie akcji społeczno-kulturowej, która miałapodkreślić tożsamość i wzmocnić odrębność wobec innych regionów tej samejwspólnoty narodowej. Jego celem zasadniczym stała się obrona i rozwój kulturylokalnej, pielęgnowanie własnej tradycji i dorobku, a dążenia separatystyczne byłymu obce. Był to z jednej strony sposób na podniesienie poziomu aktywnościekonomicznej, oświatowej, naukowej, czy kulturalnej, a także z drugiej strony sposóbna pozyskanie większego wpływu na bieg własnych spraw 31 .Wśród innych prób analizy regionalizmu można podać tzw. wymiaryregionalizmu 32 :• Wymiar społeczno-kulturowy regionalizmu, który oznacza uzewnętrznienie sięprzekonania o własnej odrębności, wyjątkowości. Pomaga w tym tzw.wewnątrzgrupowe podobieństwo, które obejmuje podobieństwo systemów,wartości, poglądów, zastosowań i potrzeb grupowych;• Wymiar ekonomiczny regionalizmu, który odzwierciedla się w specyficepoziomu i rozwoju gospodarczego. Jego komponenty to wzorygospodarowania i historycznie ukształtowane wzory powiązań i zależnościkorporacyjnych;• Wymiar polityczny regionalizmu, który nierozerwalnie łączy się z wydzielenieminteresów społeczności na forum regionalnym, ogólnonarodowym poprzezartykulację za pomocą organizacji określonych celów politycznych.Współczesny regionalizm przybierał różnorakie formy i osiągnął różny stopieńzaawansowania w poszczególnych krajach. Zaistniałe różnice są efektemnaturalnego procesu dziejowego, historii, która nadal odbywa się na naszych oczach.Dodatkowo na regionalizm współczesny nakładają się kolejne złożone czynniki, takiejak choćby globalizacja. Problem globalizacji stanowić mógłby odrębny temat pracy,30 Zob. na przykład E. Ganowicz: Samorząd terytorialny w polityce regionalnej Unii Europejskiej.W: Samorząd – Rozwój – Integracja. Red. M. Barański. Katowice 2003, s. 165. Autorka zwraca turównież uwagę na możliwość definiowania regionalizmu w dwóch szerokich kategoriach. Z jednejstrony regionalizm to przekazywanie części władzy ośrodkom niższego szczebla, czyli regionom,działającym na spójnych gospodarczo i kulturalnie obszarach. Według jej opinii ta tendencja jestcharakterystyczna dla państw wielonarodowościowych, bowiem pozwala unikać separatyzmu,konfliktów i secesji dzięki tworzeniu warunków do autonomii regionów i współdziałania np. w ramachfederacji. Z drugiej strony regionalizm to inaczej forma współpracy państw w regionie na różnychpłaszczyznach, bezpieczeństwa, gospodarczej i kulturalnej.31 Ibidem. Zob. również P. Dobrowolski: Regionalizm i współpraca międzyregionalna..., op.cit., s. 333.32 B. Słobodzian: Dylematy polityki rozwoju regionalnego Polski. W: Samorząd – Rozwój..., op.cit.,s.175 – 176.27