Uniwersytet Śląski Wydział Nauk Społecznych Instytut Nauk ...

W ogóle w porównaniu z granicą zachodnią i południową Polski wschodniei północne pogranicze odznacza się cechami, które w istotny sposób ograniczająmożliwości rozwoju społeczności lokalnych i pośrednio regionalnych. Wśródnajważniejszych cech należy wymienić:- zdecydowanie mniejszą liczbę przejść granicznych i słabą infrastrukturętechniczną 137 i społeczną,- zbyt dużą odległość między poszczególnymi przejściami granicznymi, któredodatkowo posiadają w większości małą przepustowość,- odmienną strukturę ruchu granicznego – dużą rolę odgrywa ruch kolejowy,a znikomą przekroczenia piesze oraz mały ruch graniczny,- słabą pozycję najmniejszych jednostek podziału terytorialnego za wschodniągranicą, co uniemożliwia podejmowanie współpracy w takim wymiarze jak napozostałych pograniczach oraz brak tradycji kooperacji przygranicznej, któryw istotny sposób ogranicza lokalne inicjatywy i możliwości rozwoju endogennego,- niższy poziom rozwoju wschodnich sąsiadów bezpośrednio wpływający na rozwójhandlu przygranicznego 138 ; w zakresie tzw. turystyki handlowej dominują tuprzyjazdy charakteryzujące się tym, że przyjeżdżający większość realizowanychprzez nich transakcji dokonuje nie bezpośrednio przy granicy, lecz w większychmiastach głębi kraju,- granica wschodnia, w przeciwieństwie do zachodniej i południowej, nie stanowiatrakcji turystycznej dla ruchu indywidualnego, co jest spowodowane przez m.in.małą liczbę przejść, długi czas oczekiwania, obawę o bezpieczeństwo, niewielkąilością atrakcji turystycznych przy braku infrastruktury,- znacznie słabszą komplementarność regionów przygranicznych,- niższą gęstość zaludnienia 139 wraz ze znacznym odsetkiem ludności w wiekunieprodukcyjnym, przewagę ludności rolniczej (tradycyjnastruktura społeczno-zawodowa), słabą urbanizację,- niższy poziom wykształcenia ludności,- brak kapitału, powodujący niedorozwój miast i pośrednio generujący wysokiebezrobocie na tych terenach,137Zob. szerzej K. Tuszyński: Problemy obszarów wschodniego pogranicza województwapodkarpackiego. W: Strategie rozwoju pogranicza wschodniego Polski. Studia Regionalne Nr 2/2000.Red. R. Horodeński. Białystok 2000, s. 382 – 383.138 Zob. szerzej T. Komornicki: Euroregiony wschodniego pogranicza a oficjalna wymiana towarowa.W: Euroregiony wschodniego pogranicza – założenia i osiągnięcia. Red. A. Stasiak. Białystok 2002,s. 38 – 42.139 Mówi się nawet o zjawisku depresji demograficznej. Zob. J. Bański: Obszary problemoweeuroregionów wschodniego pogranicza. W: Euroregiony wschodniego pogranicza..., op.cit., s. 59.223