Uniwersytet Śląski Wydział Nauk Społecznych Instytut Nauk ...

sytuacja miała miejsce na pograniczu polsko-ukraińskim, gdzie po stronie polskiejpozostała ludność autochtoniczna, ale za to po stronie ukraińskiej cześć dawnychmieszkańców przymusowo wysiedlono, a resztę – tę zwłaszcza sympatyzującąz Polską – poddano represjom 12 .Innym czynnikiem osłabiającym więzi lokalne i regionalne była politykastosowana przez prawie wszystkie kraje bloku wschodniego, polegająca na„unarodowieniu” mniejszości narodowych, co skutkowało tym, że wiele grupetnicznych ukrywało swoją tożsamość lub wręcz ją traciło. Na szczęście tenówczesny ład oparty na zasadach asymilacji i akomodacji do odpowiednichwiększości narodowych stopniowo odchodzi do lamusa 13 .Kolejnym problemem charakterystycznym dla obszarów pogranicznych byłdokonujący się przez lata i nadal w pełni nie zahamowany odpływ ludności w głąbkraju w poszukiwaniu lepszych warunków pracy i życia. Może to być traktowane jakoniezbity dowód na zacofanie i szeroko rozumianą peryferyjność tych terenów, któranie stwarza szans społecznościom lokalnym i regionalnym do wieloaspektowegorozwoju. Co więcej można zaobserwować tu niebezpieczne zjawisko błędnego koła,które polegać będzie na tym, że wraz z odpływem ludności pogarsza się sytuacjademograficzna tych obszarów (m.in. szybsze starzenie się populacji, niedorozwóji monofunkcyjność usług), a ta z kolei generuje gorsze warunki do rozwojugospodarczego pogłębiającego i utrwalającego ten pierwszy proces.Problemem o szczególnym znaczeniu występującym w przeszłości, alerównież i obecnie jest niewydolna infrastruktura komunikacyjna, a także słabakoherentność i niska funkcjonalność sieci transportowej. Wydaje się, że jest toz jednej strony zjawisko naturalne dla obszarów przedzielonych granicą państwową,a z drugiej nie do zaakceptowania jeśli myśli się o faktycznym zdynamizowaniurozwoju na pograniczu.Można wskazywać na wiele jeszcze innych cech charakterystycznych dlapolskiego pogranicza, ale wydaje mi się, że lepiej zostaną one przedstawionei uporządkowane w odrębnych częściach niniejszego rozdziału, tym bardziej że nawstępie zaznaczyłem, iż obszar ten nie może być traktowany jak coś jednolitego.Niech podsumowaniem tego krótkiego wprowadzenia będzie typologia wysocezróżnicowanego polskiego pogranicza jaką zaproponował cytowany już wcześniej12 J. Mikułowski–Pomorski: Pogranicza a polityka zagraniczna – komentarz. W: Polskie pograniczaa polityka zagraniczna..., op.cit., s. 354.; J. Kurczewska: Nowe granice..., op.cit., s. 30 – 31.13 A. Sadowski: Polska polityka wschodnia a pogranicze polsko-białoruskie. W: Polskie pograniczaa polityka zagraniczna..., op.cit., s. 286.177