Uniwersytet Śląski Wydział Nauk Społecznych Instytut Nauk ...

Lp. Pogranicze Pas dwóch gmin Powiaty1 Północno – wschodnie 67 wschód63 wschód153 północ106 północ110 północno - wschodnie 85 północno - wschodnie2 Zachodnie 109 1073 Południowe 133 1514 RAZEM 116 107Tabela 7. Gęstość zaludnienia w gminach i powiatach przygranicznych 144 .Zróżnicowanie powyższe wskazuje także na rolę przejść granicznychi działalności gospodarczej bezpośrednio przy granicy, gdzie w węższym pasie gminzaludnienie ogółem jest większe niż w szerszym pasie powiatów.Uwzględniając kolejny miernik rozwoju, jaki stanowią urodzenia, okazuje się,że sytuacja na pograniczu jest lepsza niż średnia dla Polski. Współczynnik urodzeńjest bowiem o 6% wyższy od średniej krajowej, co jest uwarunkowane głównie przezsytuację w części na północnej i wschodniej pogranicza. Prawdopodobnie wyższarodność w tej części pogranicza wynika z wiejskiego charakteru tych obszarów.Natomiast problem migracji w odniesieniu do regionów pogranicza jestpochodną stanu rozwoju gospodarczego i sytuacji ekonomicznej kraju. Wzrostinwestycji tworzy miejsca pracy i przyspiesza migracje, zaś stagnacja, pogorszeniekoniunktury i zmiany strukturalne powodują zmniejszenie migracji, albo odwróceniejej kierunków – migracje powrotne.O roli sytuacji ludnościowej dla regionów przygranicznych decyduje dynamikaludności, która zależy od struktury demograficznej, ruchu naturalnegoi wędrówkowego. Względna stabilność procesów demograficznych daje zatempewną trwałość sytuacji ludnościowej regionu i zwiększa jego szanse wobec innychobszarów. Dodatkowo z punktu widzenia rozwoju społeczności regionalnychi lokalnych istotne znaczenie mają również takie aspekty, jak aktywność zawodowaludności, poziom wykształcenia i poziom bezrobocia.Wniosek jaki nasuwa się w wyniku porównania sytuacji demograficznej napograniczu wskazuje, że z uwagi na swój potencjał ludnościowy największe szanserozwoju społeczno-gospodarczego mogą mieć gęściej zaludnione obszaryprzygraniczne i o korzystniejszej strukturze demograficznej. Nie są to jednak144Źródło: Opracowanie własne na podstawie A. Rączaszek: Społeczno-demograficznezróżnicowanie..., op.cit., s. 232.226