Zoran Sulejmanov - Sudija Izvestitel - kniga I (p.1194)

Takvoto mislewe go zasnovame vrz temelnite vrednosti na ustavniot
poredok utvrdeni vo Ustavot i opredeleni na~ela predvideni vo
Zakonot za sopstvenost i drugi stvarni prava i Zakonot za obligacionite
odnosi.
- Imaj}i gi predvid navedenite ustavni odredbi, analizata na
Zakonot za dogovoren zalog, Zakonot za sopstvenost i drugi stvarni
prava, Zakonot za obligacionite odnosi nasproti sodr`inata na ~l. 67
st. 3, so koja spored navodite od inicijativata se staveni vo privilegirana
polo`ba gra|anite koi }e se steknat so pravo na sopstvenost na
predmet koj proizlegol od realizacija na dogovorot za zalog, smetame
deka ne se osnovani. Ova vo prv red poa|aj}i od faktot {to i za ovie
gra|ani se primenuvaat zakonskite normi za podnesuvawe tu`ba za
ni{tovnost na dogovorite, a koe pravo ne zastaruva, kako i pravoto na
podnesuvawe na sopstveni~ka tu`ba.
Spored toa, na{e mislewe e deka ne mo`e da se postavi pra{aweto
za soglasnosta na osporenata odredba so na~eloto na ednakvost.
2. Spored ~l. 52 st. 4 od Ustavot, zakonite i drugite propisi ne
mo`at da imaat povratno dejstvo, osven po isklu~ok koga toa e popovolno
za gra|anite.
Od navedenata ustavna odredba proizleguva deka principot na
zabrana na povratno dejstvo na zakonite i drugite propisi treba da
pretstavuva brana protiv takvi promeni vo pravniot sistem koi zna-
~at naru{uvawe na ve}e vospostaveni i zavr{eni pravni odnosi.
Vo pravnata teorija po odnos na pra{aweto za sudirot na zakonite
okolu nivnoto vremensko va`ewe se primenuva maksimata tempus
regit actum {to zna~i deka na odreden praven odnos ili odredena
pravna sostojba se primenuva propisot koj va`el vo vreme na negovoto
nastanuvawe.
Me|utoa, vo ponovo vreme se smeta deka ova pravilo pove}e ne
odgovara na sovremeni odnosi i toa treba da se primenuva samo vo
ograni~en obem vodej}i smetka za uslovite i okolnostite koi dovele
do promena na zakonot, pa ottuka denes ova pravilo ~esto se ograni~uva
so klauzulata rebus sic stantibus.
Spored ovaa klauzula vo obligacinoto pravo sekoja od dogovornite
strani mo`e od drugata strana da bara nivniot me|useben dogovor
da se izmeni ili raskine ako bez nejzina vina nastanale takvi
sostojbi koi ne mo`ele da se predvidat i poradi koi ispolnuvaweto na
dogovorot e preterano ote`nato.
Opravdanosta od primenata na ovaa klauzula proizleguva od
faktot {to dogovrnite strani pri zaklu~uvawe na dogovorot gi imale
vo vid postojnite okolnosti, kako i okolnostite koi spored edno razumno
predviduvawe mo`e podocna da nastapat do denot na dostasanosta
na obvrskite od dogovorot, pa ottamu i prilagoduvaweto na sodr`inata
na dogovorot i celta na negovoto ispolnuvawe.
361