prawo bliższoÅci krewnych w polskim prawie ziemskim do koÅca xv ...
prawo bliższoÅci krewnych w polskim prawie ziemskim do koÅca xv ...
prawo bliższoÅci krewnych w polskim prawie ziemskim do koÅca xv ...
- No tags were found...
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
102<br />
sie późniejszym <strong>prawie</strong> zupełnie. Nie ma jej zwłaszcza w księgach są<strong>do</strong>wych,<br />
które dla tej epoki są głównym źródłem poznania 59 . Retrakt, jak<br />
o tym niżej się przekonamy, jest zjawiskiem <strong>do</strong>ść rzadkim 60 . W rezultacie<br />
liczba źródeł, które mogłyby wyjaśnić nasze wątpliwości, jest<br />
<strong>do</strong>ść szczupła, a w pojedynczym wyroku trudno od razu widzieć odzwierciedlenie<br />
jakichś trwałych zasad czy choćby tendencji 01 . Znajdujemy<br />
mimo wszystko informacje, które rzucają nieco światła na interesującą<br />
nas kwestię.<br />
Z terenu Wielkopolski mamy cztery <strong>do</strong>kumenty z lat 1362-1429,<br />
w których przy zamianie nieruchomości bierze się pod uwagę prawa<br />
<strong>krewnych</strong> 62 . Jednakże w r. 1414 sąd kaliski odrzuca roszczenia bliskich<br />
„ex eo, quod hereditas est pro hereditate data" (Kai., 503).<br />
W ziemi łęczyckiej pozbywca poręcza w 1417 r. przy zamianie „pro<br />
affinibus, ut nocere non deberent" 63 .<br />
Na Kujawach w r. 1420 przy zamianie jedna ze stron zobowiązuje<br />
się <strong>do</strong> zastępu na wypadek, gdyby siostra „pro eisdem bonis impediret"<br />
84 .<br />
Z terenu Małopolski również mamy trzy <strong>do</strong>wody uwzględniania<br />
praw <strong>krewnych</strong> podczas <strong>do</strong>konywania zamiany dóbr ziemskich 65 .<br />
59 Zob. niżej, s. 127.<br />
60 Zob. niżej, s. 150 nn.<br />
61 Por. w związku z tym wypowiedź Adamusa, że umowy i wyroki są<strong>do</strong>we<br />
są przede wszystkim faktami (Z badań nad dzierżeniem, s. 8).<br />
62 KDWP II, 1471 z 1362 r. Dwaj bracia z braćmi przyrodnimi i stryjem <strong>do</strong>konują<br />
z Kościołem zamiany wsi „maturo consilio amicorum ad hoc atendente".<br />
KDWP III, 1513 z 1364 r.: Zamiana wsi „cum omni iure et <strong>do</strong>minio a se' et suis<br />
quibusvis propinquis similiter per modum commutacionis ... dedit". KDWP III,<br />
1975 z 1397 r.: Dwaj bracia zamieniają z klasztorem paradyskim kupioną przez<br />
siebie wieś na dwie inne wsie „mit beduchtin Mute, Rote unsir Frunt". KDWP V,<br />
507 z 1429 r.: Dwaj bracia zamieniają wieś z arcybiskupem gnieźnieńskim. „Promiserunt<br />
nichilominus coram nobis ... dictam hereditatem ... archiepiscopo expedire<br />
et exbrigare ab omnibus eorum proximioribus et quolibet impediente seu impedire<br />
volente sub pena ducentarum marcarum". Ponadto w KDWP V, 35 z 1403 r., 113<br />
z 1407 r., 153 z 1409 r., 175 z 1411 r., 227 z 1414 r., 358 z 1422 r., 382 z 1424 r.,<br />
672 z 1440 r. zamiana została <strong>do</strong>konana cum consilio amicorum. Jest to wprawdzie<br />
zwrot czysto formularzowy, jednak jego stosowanie nie jest tu, być może, bez<br />
znaczenia. Por. Forma Processus iudiciarii, AKP I, s. 306, nr 102. Pomijamy źródła<br />
dawniejsze, zestawia je Michalewicz, op. cit., PH III, s. 394, ods. 1, 2.<br />
63 Łącz. II, 2900 z 1417 r.<br />
64 Bkuj. 1801 z 1420 r.<br />
65 KDMP III, 927 z 1382 r. Pakosz i Mikołaj, heredes de Ciszyca, zamieniają<br />
tę wieś z klasztorem koprzywnickim na wieś klasztorną Lubzina (+ <strong>do</strong>płata) „promittentes<br />
in solidum et coniuncta manu pro omnibus impedimentis ... de et<br />
super hereditate predicta ex parte fratrum suorum, noverce et ipsius puerorum<br />
cuiuscumque sexus ... et generaliter pro omnibus amicis et cognatis suis". KDMP
Change language