prawo bliższoÅci krewnych w polskim prawie ziemskim do koÅca xv ...
prawo bliższoÅci krewnych w polskim prawie ziemskim do koÅca xv ...
prawo bliższoÅci krewnych w polskim prawie ziemskim do koÅca xv ...
- No tags were found...
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
ją zupełne skrępowanie jednostki przez to <strong>prawo</strong>. Zdaniem Kolańczyka,<br />
skrępowanie to ulega z biegiem czasu stopniowemu złagodzeniu. W stosunku<br />
<strong>do</strong> bezpotomnych właścicieli dóbr dziedzicznych kształtuje się<br />
coś w rodzaju części swobodnej — może jeszcze nie tyle <strong>prawo</strong>, co<br />
zwyczaj umiarkowanych przysporzeń na rzecz Kościoła. Ich granice<br />
stają się z czasem przedmiotem prawnego uregulowania. Poprzez ugodę<br />
małopolską z 1437 r., statut opatowiecki z 1474 r. <strong>do</strong>jdzie w końcu <strong>do</strong><br />
przyznania bezdzietnym swobody rozporządzania wszelkimi <strong>do</strong>brami<br />
w ogóle przez konstytucję piotrkowską z r. 1511 16 . Dobrami nadanymi<br />
mógł obdarowany — według tego autora — dysponować swobodnie,<br />
jeśli takie uprawnienie dał mu nadawca. Jedynie co <strong>do</strong> możliwości pominięcia<br />
synów istnieją tu pewne wątpliwości, albowiem próby ich wydziedziczenia<br />
z dóbr nabytych są bardzo rzadkie i nieśmiałe 17 . Swoboda<br />
rozporządzania <strong>do</strong>brami nabytymi <strong>do</strong>piero z czasem wywalcza sobie uznanie<br />
18 .<br />
Idąc za tymi poglądami, a także za ustawodawstwem, należałoby<br />
przyjąć trzy stadia rozwojowe. Pierwsze — to okres najwcześniejszy,<br />
w każdym razie należący raczej <strong>do</strong> epoki bez<strong>do</strong>kumentowej. Podział na<br />
<strong>do</strong>bra dziedziczne i nabyte nie ma wówczas znaczenia z punktu widzenia<br />
prawa bliższości, krępuje ono bowiem swobodę rozporządzania tak<br />
jednymi, jak drugimi. Jedyny wyjątek może stanowiłyby tu <strong>do</strong>bra nadane.<br />
W stadium drugim podział nieruchomości na dwie kategorie wywiera<br />
określone skutki prawne na gruncie naszej instytucji. O trzecim<br />
wreszcie stadium świadczyłyby niektóre akty normatywne, jak ugoda<br />
małopolska z 1437 r. i konstytucja piotrkowska z 1511, w których odróżnienie<br />
dóbr dziedzicznych od nabytych ulega zatarciu I9 . Stadium<br />
pierwsze, nie oświetlone źródłami, jest oczywiście hipotezą opartą na<br />
ogólnych koncepcjach rozwoju własności indywidualnej. Przemawiają<br />
za nim analogie germańskie, gdzie pierwotnie podział na <strong>do</strong>bra dziedziczne<br />
i nabyte miał znaczenie tylko ze względu na prawa spadkowe kobiet,<br />
gdy natomiast swoboda rozporządzania wszelkimi nieruchomościami była<br />
ograniczona prawami <strong>krewnych</strong> 20 . Wyłączenie dóbr nabytych spod<br />
75<br />
16 Kolańczyk, Studia, s. 408 nn.<br />
17 Ibid., s. 416, ods. 188 i s. 418.<br />
18 M i c h a l e w i c z, op. cit., PH III, s. 258; Kolańczyk, Studia, s. 419 nn.<br />
Po<strong>do</strong>bną myśl wyraża w formie przypuszczenia Korany i, Podstawy, s. 118,<br />
ods. 2.<br />
19<br />
Zob. Kolańczyk, Studia, s. 414 oraz 456 nn.; także Sobociński,<br />
recenzja tej pracy, RDSG XIII, 1951, s. 344.<br />
20 Zob. Korany i, Podstawy, s. 115, 142, 143, tamże dalsza literatura; Kolańczyk,<br />
Studia, s. 386. Piszemy ogólnie o prawacl' <strong>krewnych</strong>, ponieważ rzadko<br />
odróżnia się w piśmiennictwie prawa niedzielnych od prawa bliższości.
Change language