prawo bliższości krewnych w polskim prawie ziemskim do końca xv ...

Rozdział
V
PRZEJAWY PRAWA BLlŻSZOŚCI I JEGO WYKONANIE
Skoro wiemy już, komu przysługiwało prawo bliższości, do jakiej
kategorii dóbr pozbywanych, w drodze jakich transakcji, winniśmy zająć
się obecnie sposobem wykonywania tego prawa, jego funkcjonowaniem.
Tu jednak natrafiamy z miejsca na zagadnienie konstrukcji, albowiem
sposób wykonywania prawa bliższości będzie różny w zależności
od formy, w jakiej prawo to się przejawia. Inny będzie przy prawie
pierwokupu, inny przy retrakcie. Dlatego też musimy się zająć w pierwszej
kolejności przejawami naszej instytucji.
1. PRZEJAWY PRAWA BLIŻSZOŚCI
Brak w naszej nauce jednomyślności co do tego, jakie formy przybierało
to prawo. Porozumienie z literaturą utrudnia poważnie fakt, że
autorzy najczęściej nie uzasadniają własnych poglądów ani nie polemizują
z odmiennymi. Statyczne niekiedy ujmowanie zagadnienia sprawia,
że dane zapatrywanie może być zgodne lub niezgodne z faktycznym
stanem rzeczy w zależności od .okresu, do którego je odniesiemy.
Istnieje spora grupa autorów, którzy sprowadzają prawo bliższości
do jego najbardziej rzucającej się w oczy formy — retraktu 1 . Niektórzy
z nich milczą w ogóle o pozostałych przejawach 2 , inni widzą w przyzwalaniu
krewnych uprawnienie członków niedziału 3 albo zrzeczenie
1 Maciejowski, op. cit., t. IV, s. 425; B a n d t k i e, op. cit., s. 328; Stadnicki,
op. cit., s. 159; Dutkiewicz, Program, s. 89; D u n i n, op. cit., s. 156 nn.;
Małecki, op. cit., s. 416; Saturn i k, op. cit., s. 116; D ą b k o w s k i, op. cit.,
t. I, s. 473, t. II, s. 496 oraz 504; Matuszewski, op. cit., s. 188 nn.
2 Maciejowski, op. cit., t. IV, s. 425; Stadnicki, jw.; Małecki, jw.
3 Dutkiewicz, jw. Dunin wobec milczenia źródeł nie może się zdecydować,
komu przyznać prawo przyzwalania — niedzielnym czy uprawnionym z tytułu prawa
bliższości (op. cit., s. 156).