prawo bliższości krewnych w polskim prawie ziemskim do końca xv ...

96
Ze względu na dość dokładne opracowanie wspomnianego procesu
zatrzymaliśmy się nieco dłużej przy dzielnicy kujawsko-łęczyckiej.
Gdzie indziej wszakże nie znajdujemy dowodów tak ostrego starcia się
dwóch przeciwstawnych tendencji. Wyrok Bolesława Wstydliwego
w sprawie o spadek po wojewodzie Boguszy nie ma nic wspólnego
z małopolską rzeczywistością 30 .
Jak już sygnalizowaliśmy 31 , w miarę oddalania się od w. XIII ku
czasom nam bliższym darowizny stają się coraz rzadsze, a gdy chodzi
o Kościół jako obdarowanego, można powiedzieć, że w XV stuleciu zanikają
zupełnie 32 . Znawca problemu, Kolańczyk, uzasadnia to zjawisko
s. 238, ods. 371, i s. 238, ods. 372, tu przypomina za Blochem analogie francuskie).
Jednakże w wypadku darowizny motyw ten nie ma uzasadnienia. Czyniono je
niemal wyłącznie na rzecz Kościoła. Nie była to postać alienacji, dzięki której
ziemia mogła przechodzić z rąk drobnych posiadaczy do możnowładztwa.
30 Zob. ods. 18.
31 Patrz wyżej, s. 95.
32 Ilustracją niech będzie następujące zestawienie:
Wiek XIII Wiek XIV Wiek XV
Wydawnictwo alienacje w tym alienacje w tym alienacje w tym
ogółem darowizny ogółem darowizny ogółem darowizny
CDPol. 20 9 57 8 24 3
KDMP 39 23 61 11 24 7
KDUJ
~
6 1
KDKK 7 1 45 4 34 9
Sand. _ — 12 — 23 —
Ul. I—II — 572 18 92 1
Koch. 25 15 — — — —
Płońska — — _ — 79 1
Z akr. I—II — — — 103 3
Czerska — —
—
—
41 1
KDWP I—V 137 75 209 63 72 18
Kai. — — 33 —
Bkuj. — — — — 90 —
Łącz. I—II, dane dot.
•
w. XIV—XV łącznie — — — — 381 10
AGZ ' — — — — 2693 142
Razem 228 123 962 105 3689 195
Procent 54 11 5
Znikomą liczbę darowizn na Mazowszu od końca XIV do połowy XVI w.
stwierdza Russocki, Formy, s. 212. Podobne spostrzeżenia dla innych regionów
czyni H. Chłopocka, Powstanie i rozwój wielkiej lołasności ziemskiej opactwa
Cystersów w Kołbaczu w XIII—XIV wieku, Poznań 1953, s. 59.