prawo bliższości krewnych w polskim prawie ziemskim do końca xv ...

34
kich terminów szczegółowych Jako terminy ogólne mieszczą oczywiście
w sobie także krewnych, dla których oznaczenia znano terminy szczegółowe
— tego udowadniać nie potrzeba. Znajdujemy wszakże przykłady
przeciwstawiania krewnym, określonym tymi ogólnymi oznaczeniami,
dzieci, rodzeństwa, stryjów, siostrzeńców, siostrzenic 23 . A zatem
pod terminami ogólnymi kryliby się w tych przykładach krewni dalsi
od tychże dzieci, rodzeństwa, stryjów itd. Znaczy to, że terminy ogólne
sięgają także poza trzeci stopień pokrewieństwa. Podobnie wnioskuje
Kolańczyk. Tym bardziej zaskakuje przypuszczenie tegoż autora, że
skoro terminami ogólnymi objęci są także krewni, dla których istnieją
terminy szczegółowe, w takim razie zakres terminów ogólnych jest
identyczny z sumą zakresów terminów szczegółowych. Wobec tego
można przyjąć, że poczucie pokrewieństwa w badanej epoce sięga tylko
do trzeciego stopnia włącznie 24 .
To, co u Kolańczyka jest jedynie przypuszczeniem, w oczach niektórych
naszych uczonych urosło do źródłowo przez tegoż badacza udowodnionego
twierdzenia, i to wysokiej rangi, skoro zostało wykorzystane
jako jeden z argumentów przeciwko teorii rodowej 2S . Tymczasem przypuszczenie
to nie może się ostać z kilku względów. Przede wszystkim
pozostaje ono w sprzeczności z wymową źródeł. Przeczy mu to, co
wyżej powiedzieliśmy, zresztą zgodnie z Kolańczykiem, o zasięgu terminów
ogólnych pokrewieństwa. Przypuszczenie to trzeba odrzucić
także ze względów metodycznych. Niedostatek terminologii nie może
sam przez się być wystarczającym dowodem, przemawiającym za brakiem
określonych stosunków faktycznych czy prawnych. Słaby rozwój
szczegółowych terminów pokrewieństwa jest zrozumiały i łatwo da się
wytłumaczyć. Po prostu w życiu codziennym, a ono jest przecież głównie
twórcą języka, w owych czasach bliższe i ścisłe określenie dalszych
stopni pokrewieństwa tak rzadko było potrzebne, że tworzenie terminów
technicznych okazało się zbędne. I odwrotnie, gdzie określone
osoby stykały się ze sobą częściej, tam też powstawała odpowiednia terminologia,
chociaż z prawnego punktu widzenia była ona tym jednostkom
niepotrzebna. Dowód znajdujemy u A. Brucknera, u którego wśród
zapomnianej już gruntownie, i to od dość dawna, terminologii pokrewieństwa
figurują niemal wyłącznie terminy dla oznaczenia związków
między krewnymi żony a krewnymi męża i vice versa lub jednego
23 Por. np. CPomD I, 429 z 1249 r.; Imbram., 15 z 1413 r.; KDWP III, 1891
z 1391 r. i in.
24 Kolańczyk, Prawo spadkowe, s. 13 - 14.
25 Sobociński, recenzja pracy Kolańczyka, Studia, RDSG XIII, 1951,
s. 336 - 337; Bardach, Uwagi, s. 414.