prawo bliższoÅci krewnych w polskim prawie ziemskim do koÅca xv ...
prawo bliższoÅci krewnych w polskim prawie ziemskim do koÅca xv ...
prawo bliższoÅci krewnych w polskim prawie ziemskim do koÅca xv ...
- No tags were found...
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
105<br />
bliższości 73 . Jest to zupełnie naturalne, w razie bowiem niezapłacenia<br />
długu wierzyciel najczęściej samowolnie wchodził w posiadanie obciążonych<br />
dóbr 74 .<br />
5. DZIERŻAWA<br />
W literaturze nie zalicza się dzierżawy <strong>do</strong> tych dyspozycji majątkowych,<br />
które podlegają naszej instytucji. Jedynie u Dąbkowskiego i Bardacha<br />
znajdujemy wzmianki, że także dzierżawa była nią objęta 75 . Poza<br />
powołanym przez Dąbkowskiego KDTyn., 147 z 1420 r. posiadamy zaledwie<br />
kilka przykładów zastosowania prawa bliższości <strong>do</strong> dzierżawy<br />
i, co gorsza, brakuje nam najsilniejszego argumentu, jakim byłby retrakt<br />
76 . Poręka, z którą mamy <strong>do</strong> czynienia w powołanych źródłach,<br />
może obejmować zarówno uprawnionych z tytułu prawa bliższości, jak<br />
i współniedzielnych. Z drugiej jednak strony nie widzimy przyczyn,<br />
dla których dzierżawa miałaby pozostawać poza zasięgiem prawa bliższości.<br />
Wszak na skutek dzierżawy, analogicznie jak przy innych operacjach<br />
majątkowych, osoba obca dzierżyła nieruchomości i czerpała<br />
z nich pożytki. Wprawdzie rodziło to z jej strony obowiązek uiszczenia<br />
tenuty dzierżawnej, pamiętajmy jednak, że przy retrakcie zastawu<br />
lub sprzedaży retrahent także musiał sięgać <strong>do</strong> mieszka.<br />
73 Hele. II, 1524 z 1417 r.: „Navogius de Thanczin mille et tricentas marcas<br />
gr. prag. latorum [trzem wierzycielom] ... obligavit se soluturum. Si non ... tunc<br />
ipsis tantummo<strong>do</strong> bis dampni incurret ad solvendum, et easdem pecunias super<br />
medietatem omnium bonorum hereditariorum dicti N. conspicere habebunt<br />
A. de R. literam a pueris Andree de Tanczin arrestavit". AGZ XVIII, 2403 z 1494 r.:<br />
„Nobil. Ulka uxor P. M. de P. recognovit, quia tenetur sex marcas solvere super<br />
festum nat. Chr. proximum W. M. de eadem P., in quantum non solverit, extunc<br />
in crastino nat. Chr. dat sibi in medium laneum intromissionem ... ab anno ad<br />
annum, usque ad solucionem. Que Ulka fideiussit pro sorore sua germana ...<br />
quod huic inscripcioni debet consentire et earn tenere". Po<strong>do</strong>bnie AGZ XIII, 34<br />
z 1436 r.; XVIII, 3415 z 1505 r.<br />
74 Zob. Z. Rymaszewski, Zastaw w świetle praktyki sądów małopolskich<br />
w XV wieku, ZN UŁ., S. I, z. 26, s. 123.,<br />
75 Dąbkowski, op. cit., t. II, s. 501 (na podstawie KDTyn., 147 z 1420 r.);<br />
Bardach, Historia, t. I, s. 316.<br />
76 Hele. II, 710 z 1400 r.: „Nicolaus, Elisabeth seror, et Katherina uxor, totam<br />
partem herditatis ipsorum ... in parva Ochonin ... Johanni Scha<strong>do</strong> pro V marcis<br />
ad quattuor annos arrendaverunt tenendam, fideiubentes pro Andrea fratre ipsorum<br />
et pro alijs impedimentis de premissis". Ponadto Hele. II, 3545 z 1454 r.,<br />
3601 z 1458 r. Sama dzierżawa występuje w źródłach niezmiernie rzadko. Nie<br />
znajdujemy jej w ogóle w Łęez. I i II, Bkuj., Leksz. I i II. W Ul. I pojawia się<br />
tylko raz (5343 z 1389), po<strong>do</strong>bnie w Ul. II (5526 z 1394 r.). Częściej występuje<br />
w Hele. II i AGZ (patrz indeksy rzeczowe s.v. „arendatio"), lecz i tu stanowi<br />
nikły procent ogółu transakcji. I tak w AGZ mamy 96 dzierżaw na 2693 operacje<br />
majątkowe, co daje ok. 3,6%.