prawo bliższoÅci krewnych w polskim prawie ziemskim do koÅca xv ...
prawo bliższoÅci krewnych w polskim prawie ziemskim do koÅca xv ...
prawo bliższoÅci krewnych w polskim prawie ziemskim do koÅca xv ...
- No tags were found...
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
135<br />
czeniem przed wzdaniem, wówczas wchodził <strong>do</strong> umowy na miejsce<br />
nabywcy. Zwracał mu to wszystko, co ten zdążył już z ceny nabycia<br />
zapłacić, a pozbywca winien był <strong>do</strong>konać wzdania na rzecz retrahenta<br />
— swego krewniaka. Ten sposób postępowania nie znajduje jednak potwierdzenia<br />
w źródłach 10 °. Najwi<strong>do</strong>czniej <strong>prawo</strong> polskie stało zbyt<br />
silnie na gruncie realności umów alienacyjnych i <strong>do</strong>puszczało sprzeciw<br />
tylko wobec faktycznie pozbytej nieruchomości. Tak np. na Kujawach<br />
ogłasza się publicznie wzdanie dóbr, na Mazowszu sprzeciw <strong>krewnych</strong><br />
określa się jako revocatio resignationis 101 . Stroną pozwaną jest zawsze<br />
nabywca. Trzeba więc za Michalewiczem przyjąć, że terminem a quo<br />
jest dla retraktu moment przeniesienia własności 102 .<br />
Tryb postępowania przy wzruszaniu alienacji możemy odtworzyć<br />
<strong>do</strong>ść szczegółowo dla końca XIV oraz dla XV w. na podstawie ksiąg<br />
są<strong>do</strong>wych. Dla okresu wcześniejszego dysponujemy jedynie bardzo<br />
fragmentarycznymi wia<strong>do</strong>mościami. Michalewicz stwierdza, że krewni<br />
musieli <strong>do</strong>chodzić prawa retraktu na drodze procesowej. Istotnie, liczne<br />
<strong>do</strong>wody takich procesów zdają się uzasadniać ten pogląd. Nie można<br />
jednak z góry wykluczyć sytuacji, w których nabywca <strong>do</strong>browolnie<br />
uznawał <strong>prawo</strong> bliższości retrahentów i ustępował z dóbr. Siadów takiego<br />
ugo<strong>do</strong>wego postępowania nie znajdujemy w <strong>do</strong>kumentach, istnieją<br />
za to w księgach są<strong>do</strong>wych pewne sytuacje faktyczne lub fragmenty<br />
zapisek, z których można go się <strong>do</strong>myślać. Tak np. spotykamy<br />
oświadczenie nabywców, że ustępują z dóbr komuś, kto jest <strong>do</strong> nich<br />
bliższy 103 .<br />
Niekiedy bliski uzasadnia pozew tym, że nabywca nie chce przyjąć<br />
odeń pieniędzy i ustąpić z nabytej nieruchomości. Tu już w sposób<br />
100 Jedyny wyjątek to MKM I, 472 z 1427 r.: „Quod cum Wichna et Wanchna,<br />
filie F. de I., ad solvendum 12 sex. gr. comm. mon. Paulo de S. ... cum amissione<br />
omnium suorum porcionum ibidem in I. obligassent, tandem M. de I. tamquam<br />
propinquior de linea consanguineorum revocans, eandem pecuniam predicto P. de<br />
S. exsolvit, predicte autem filie F. minime solvere curaverunt, propter quod porciones<br />
earumdem ibidem in I. ... ad ipsum M. sunt deperdite ipso facto".<br />
101 Bkuj., 3658 z 1424 r.; MKM II, 380 i 417 z 1432 r.; Płońska, 851 1406 r.<br />
Zwróćmy uwagę, że w CDSil. II, 15 z 1274 r. nabywca ma wypłacić resztę ceny<br />
<strong>do</strong>piero wówczas, gdy nastąpi wzdanie „nullo contradicente".<br />
102 Michalewicz, op. cit., PH III, s. 401. Po<strong>do</strong>bnie było w <strong>prawie</strong> chełmińskim<br />
(por. lib. IV, cap. CXCVII, 21) i w ogóle na Zachodzie (por. Gierke,<br />
op. cit., t. III, s. 777; Chinon, op. cit., t. II, s. 276).<br />
103 Bkuj., 3104 z 1423 r.: „Nob. Stanislaus de Magna Moszino remisit nobili<br />
B. de O., id est spusczyl istam partem, seu medietatem molendini in O., quam<br />
emerat apud N. R. et J. filium eius, et J. filiastrum ipsius, cum isto jure, sicut<br />
littera ipsorum probat, quia B. ad hoc jure est propinquior". Po<strong>do</strong>bnie AGZ XV/,<br />
76 z 1464 r. Stylizacja zapiski wskazuje na to, że nabywca <strong>do</strong>browolnie, bez wyroku<br />
są<strong>do</strong>wego, uznaje <strong>prawo</strong> bliższości Bernarda (B.)
Change language