prawo bliÅ¼szoÅci krewnych w polskim prawie ziemskim do koÅca xv ...

More documents

Recommendations

Info

68 występuje prawo bliższości, nic natomiast nie wiemy na temat hierarchii wśród uprawnionych. Źródło nie mówi, czy krewny bliższy wyklucza krewnego dalszego. Ponadto jeżeli ktoś wykupuje od nabywcy nieruchomość iure proximitatis, to znaczy, że wykonuje prawo bliższości w formie retraktu. Ale takie źródło niczego nie wnosi do zagadnienia porządku wśród krewnych 2U . Jeżeli krewny pozbywcy występuje przeciwko alienacji dóbr, ponieważ „asseruit se proximiorem esse", to chce on w ten sposób wyrazić myśl, że jest bliższy od nabywcy 212 . O hierarchii wśród krewnych w związku z tego typu źródłami można mówić tylko wtedy, gdy nabywcą byłby jeden z krewniaków. Tylko w czterech z szeregu przez Kolańczyka powołanych źródeł występuje hierarchia wśród krewnych, przy czym pochodzą one z lat 1341, 1393, 1399 oraz 1499 i — co istotniejsze — wcale nie wiemy, czy chodzi w nich o krewnych bocznych 213 . Po tej korekcie, jeśli nawet dorzucimy kilka dalszych przekazów nie uwzględnionych przez Kolańczyka, zresztą rów- 211 Ul. I, 6806 z 1398 r.: „S. heres de G. et N. mater eius, partem hereditatis Nosczowska in D. iure proximitatis in Derslao de B. obtinuit". Podobnie cały szereg zapisek. 212 Łącz. I, 6060 z 1399 r.: „H. de W. astitit términos super Mathiam, Stephanum et Johannem de G. eo, quod hereditatem procuravit vendere, ad quam idem H. se asseruit proximiorem". Podobnie Łącz. I, 4764 z 1400 r. Łącz. II, 3727 z 1391 r.: „It. Visotha de Jambrozowo veniens interdixit ... resignacionem Timianicze huius hereditatis, si quis ipsam vendere vellet, quod dicit sa proximiorem eiusdem hereditatis". Podobnie Łącz. I, 4487 z 1399 r. W zapiskach tych istotnie ktoś czuje się bliższy do określonej nieruchomości, lecz bynajmniej hierarchii wśród krewnych bocznych tu nie widzimy. Nie dostrzegamy jej nawet w Łącz. I, 4733 z 1400 r.: „Czciborius de Chorky proposuit duos mansos dictos wloky nob. Swentoslao de Missky in quattuor m. ... per spacium viginti annorum ita tarnen, quod si aliquis alter proximitate ipsius duos mansos non exemerit, et post viginti annos iuxta modum terrestrem tenebit". Aliquis alter proximitate będzie każdy krewniak pozbywcy. Podobnie brzmią Leksz. I, 1589 z 1393 r. i II, 663 z 1394 r. 213 KDMP I, 214 z 1341 r.: „hoc adiecto et prout consuetudo in provincia Polonie hactenus observatur, quod si est aliquis propinquior ad dictam hereditatem obtinendum, potest eandem redimere in dictis ... marcis grossorum". Łącz. II, 160 z 1393 r.: „Falislaus, heres de Gribowo ... emit hereditatem ibidem in G. ad Vislaum pro 3 sexagenis perpetúe, quia nullus erat propinquior predictam hereditatem preter prius dictum F." Leksz. II, 2534 z 1400 r.: „Czipko de Copassewo recognovit benivole, quod dnus Laurencius de Bandlewo in ipso et in uxore sua Hanka eandem hereditatem C. proximitate s listo sczo justo judicio in 200 m. ... acquisivit ... Si quis autem proximior fuerit ipso L. ad eandem hereditatem C., Laurencius recepto 200 m. ab eodem proximiori, sibi de eadem hereditate condescender. Ul. II, 7846 z 1398 r. (11 listopada): Hanka, żona Mikołaja z Chotla, heres de parva Xansch „omnes partes hereditatum suarum ... cum omni iure ... Andree Nemste de Scronow obligavit". W kilka miesięcy później ,,M. de C., partem
69 nież z końca XIV w. 214 , dochodzimy do wniosku, że w naszej instytucji zasada bliższości krwi znajduje słabe potwierdzenie w przekazach tak z XIII, jak i XIV w. Stąd też pogląd tego badacza o sprecyzowaniu się w tym okresie pokrewieństwa i zorganizowaniu instytucji prawnych na nim opartych na zasadzie bliższości krwi nie ma tak mocnej podbudowy źródłowej. Także przekazy XV-wieczne są niezbyt wymowne, brak i tu jakiegoś generalnego sformułowania zasady ogólnej. W najlepszym wypadku dowiadujemy się, który z dwóch krewnych jest bliższy 215 , chociaż nie zawsze wiemy dlaczego. Mimo że badaniami obejmujemy cały w. XV, a więc idziemy dalej od Kolańczyka, podobnie jak ten uczony nie jesteśmy w stanie ustalić, co było podstawą rozstrzygania o bliższości pokrewieństwa 216 . Z faktu, że brat stryjeczny wyprzedza brata ciotecznego czy siostrę cioteczną, można by wnioskować, że nie decydowały stopnie pokrewieństwa, bo te są tu równe, jednakże mamy tutaj agnatów i kohereditatis ... quam Hanna habuit, in Andree Nemsta de S. iure proximitatis obtinuit et habet eximere (L. s. littera soluta, littera arestata)". Ul. II, 8353 z 17 II 1399 r. W zwrocie littera arestata domyślamy się, że prócz Mszczuja jeszcze ktoś, być może z tytułu prawa bliższości, rościł pretensje do spornych dóbr. 214 Leksz. I, 452 z 1388 r.; Łącz. I, 322 z 1387 r. (w związku z nr 326, 356, 563, 1283, 1528, 2979, 3039, 3065 i 5020); KDMP II, 824 z 1369 r. (tu powódka „asserebat se habere ius proximitatis pocius quam predicti pozwani", nie wiadomo jednak, w jakim znaczeniu użyto tu terminu ius proximitatis. Por. Kolańczyk, Prawo spadkowe, s. 231, ods. 1.); Sand. 41 z 1396 r. Zasadę bliższości spotykamy wreszcie w KDMaz., 85 z 1368 r.: Książę spadłą nań prawem kaduka nieruchomość sprzedaje siostrze zmarłego, którą wraz z małżonkiem uważa za „ad eadem bona ... sicut Proximiores, ius propinquius ibidem pre ceteris optinentes". Dokument ten był w literaturze różnie interpretowany. Dunin widział w nim dowód, że siostra, która po zmarłym bracie nie dziedziczyła, miała prawo bliższości do majątku po nim (op. cit., s. 142). Winiarz na podstawie tego dokumentu przyznawał znów siostrze prawo bliższości do majątku, który przeszedł z rąk brata w obce posiadanie (op. cit., s. 809 nn.). Zgadzamy się z Lesińskim, że nie ma tu miejsca ani na prawa spadkowe siostry, ani na jej prawo bliższości, ponieważ w grę wchodzi prawo kaduka (L e s i ń s k i, Ze studiów, ods. 42 na s. 102). 215 W AG Z XI, 3269 z 1455 r. brat stryjeczny jest bliższy od brata ciotecznego, w AGZ XVI, 1817 — od siostry ciotecznej. W źródłach łęczyckich siostra — nabywczym dóbr brata nie może być skupiona przez krewnych męskich (Constit. Łancic., AKP IV, s. 444—445). W Płońska, 1465 z 1411 r., jakaś kobieta jest bliższa od stryja pozbywcy. Zupełnie bezużyteczne są te źródła, w których stosunek pokrewieństwa nie został w ogóle podany,'wiadomo jedynie, że ktoś czuje się bliższy od innej osoby, jak np. w MWM I, 626 z 1428 r.: „Dum Johannes de Sokołowo totam suam porcionem in Sokołowo ... Iacussio de Sokołowo pro 20 sexagenis ... vendidisset, tandem Gotardus Iacussio et post Andreas Gotardo revocavit; deinde idem A. tamquam propinquior et cum propinquitate Gotardo et Floriano eandem porcionem Johannis ... vendidit perpetúe". Podobnie Bkuj. 3737 i 3879 z 1424 r. (w związku z nr 3504, 3540 i 3658). 216 Kolańczyk, Studia, s. 221 nn.; R. Hube III, s. 127.
Page 1:
INSTYTUT HISTORII POLSKIEJ AKADEMII
Page 5 and 6:
INSTYTUT HISTORII POLSKIEJ AKADEMII
Page 7 and 8:
WSTĘP I Niniejsza praca została n
Page 9 and 10:
jawów — retraktu 7 . W nauce nie
Page 11 and 12:
cyjne i nieliczne normy prawa stano
Page 13 and 14:
ea aliquod ius requirendi, si sunt
Page 15 and 16:
ku 8 albo oznaczać dobra w spadku
Page 17 and 18:
Mamy tu consilium amicorum i consen
Page 19 and 20: Pierwszym, który zdecydowanie odr
Page 21 and 22: podstawie dokumentów praktyki sąd
Page 23 and 24: że każdy z nabywców ma dzierży
Page 25 and 26: 23 Podobnie zapatrują się Russock
Page 27 and 28: pinquitatis, sam ten termin nie mo
Page 29 and 30: niku zgody swego prawa retraktu. Za
Page 31 and 32: Rozdział II PODMIOTY PRAWA BLIŻSZ
Page 33 and 34: krewieństwa sięga krąg podmiotó
Page 35 and 36: 33 dzamy zatem ubóstwo szczegóło
Page 37 and 38: z małżonków z rodzicami drugiego
Page 39 and 40: ciu o tamten konkretny wypadek, a o
Page 41 and 42: że we Francji krąg uprawnionych b
Page 43 and 44: sprzedał klasztorowi grunt, na kt
Page 45 and 46: nej, lecz samo przez się nie może
Page 47 and 48: Szczególne stanowisko, jakie zajmu
Page 49 and 50: mowaliśmy się prawem bliższości
Page 51 and 52: łaby stać poza kręgiem uprawnion
Page 53 and 54: mężnych, zatem raczej nie pozosta
Page 55 and 56: ) rozszerzenie przez nas podstawy
Page 57 and 58: wszystkim niknie to, na co Arnold k
Page 59 and 60: Lesiński pisze wprost, że prawo b
Page 61 and 62: Pomorze. Także w tej dzielnicy źr
Page 63 and 64: 61 wistym, by nie wymagały dla sie
Page 65 and 66: Kobieta, jak już wspominaliśmy, o
Page 67 and 68: w tym i w prawie bliższości 196 .
Page 69: istnieniem porządku wśród krewny
Page 73 and 74: pokrewieństwa retrahenta z pozbywc
Page 75 and 76: czy rodu. Bierze się przy tym pod
Page 77 and 78: ją zupełne skrępowanie jednostki
Page 79 and 80: deo, quod avus meus et pater michi
Page 81 and 82: wód retraktu wobec dóbr nabytych
Page 83 and 84: nie na konkretne pozbycie lub w pos
Page 85 and 86: 83 890 z 1305 r. czytamy: „Adalbe
Page 87 and 88: kami 59 . Z drugiej jednak strony s
Page 89 and 90: pełne. Przyznanie swobody dysponow
Page 91 and 92: Rozdział IV OPERACJE MAJĄTKOWE OB
Page 93 and 94: epoki wcześniejszej, bezdokumentow
Page 95 and 96: faktach zgody krewnych na darowizn
Page 97 and 98: że byl to zwykły manewr polityczn
Page 99 and 100: dwoma czynnikami: 1. zmianą nastaw
Page 101 and 102: Z drugiej strony przeciwko poglądo
Page 103 and 104: 101 ogólnopolskiej rzeczywistości
Page 105 and 106: 103 Jeśli idzie o ziemie ruskie, t
Page 107 and 108: 105 bliższości 73 . Jest to zupe
Page 109 and 110: 107 spiskiemu. Ponieważ Krupek ucz
Page 111 and 112: 109 wsi 91 oraz na rozgraniczenie g
Page 113 and 114: 111 się prawa retraktu 4 . J. Hube
Page 115 and 116: 113 remu jednak trzeba chyba przypi
Page 117 and 118: 115 chwili kwestii istnienia w praw
Page 119 and 120: 117 eum iure hereditario pertinere"
Page 121 and 122:
119 zwolenia, uprawnieni mogli pozb
Page 123 and 124:
121 mniemaniu. Autor stwierdza na p
Page 125 and 126:
123 zupełnie naturalny wydaje się
Page 127 and 128:
125 Mazowsze. Znacznie pewniejszych
Page 129 and 130:
127 Tak więc w zależności od sto
Page 131 and 132:
129 Z drugiej znów strony nie woln
Page 133 and 134:
131 czasu, w którym należało zgo
Page 135 and 136:
133 ci wyrażą zgodę po osiągni
Page 137 and 138:
135 czeniem przed wzdaniem, wówcza
Page 139 and 140:
137 wrócił do darczyńcy. Wreszci
Page 141 and 142:
139 nie mogąc zwrócić zamienione
Page 143 and 144:
141 nabycia rozstrzygała przysięg
Page 145 and 146:
143 jednak, że gdybyśmy nawet nie
Page 147 and 148:
145 ności ze źródłowym potwierd
Page 149 and 150:
147 pozbycia na trzech kolejno po s
Page 151 and 152:
149 nością również w pozostały
Page 153 and 154:
151 techniczne nie dają jeszcze wy
Page 155 and 156:
153 trudno porównywać dane z XIII
Page 157 and 158:
155 książęcych potwierdzających
Page 159 and 160:
157 Kościoła, nie wnikając, z ja
Page 161 and 162:
e) Zakład. 159 Antyretraktowy char
Page 163 and 164:
161 nader częste, wątpliwości bu
Page 165 and 166:
163 teczniej zabezpieczało dokonan
Page 167 and 168:
165 w dziele swym podkreśla swoist
Page 169 and 170:
167 Przy bliższym wejrzeniu hipote
Page 171 and 172:
169 rodowej 31 . W rezultacie nauka
Page 173 and 174:
171 regresję do rodowości" 46 . C
Page 175 and 176:
173 dem od dokładnej analizy obu
Page 177 and 178:
175 w tymże dokumencie — 70 wyda
Page 179 and 180:
177 wola ta przejawiała się w pr
Page 181 and 182:
179 uzasadnienia tej hipotezy, co n
Page 183 and 184:
181 eksploatacji. Przyjmuje się te
Page 185 and 186:
183 rodowości w epoce feudalizmu n
Page 187 and 188:
185 wypływania naszej instytucji z
Page 189 and 190:
187 pojętej nie w sposób absolutn
Page 191 and 192:
189 Długosz, Liber ben. — Jan D
Page 193 and 194:
191 Pozn. Księga ziemska poznańsk
Page 195 and 196:
WYKAZ WAŻNIEJSZYCH POZYCJI LITERAT
Page 197 and 198:
195 Lelewel J., Historyczny rozbió
Page 199 and 200:
LE RETRAIT LIGNAGER DANS LE DROIT F
Page 201 and 202:
199 de manière que seul reste le d
Page 203 and 204:
201 ad. 5. Les raisons suivantes t
Page 205 and 206:
SPIS TREŚCI Str Wstęp 5 Definicja
Page 207 and 208:
205 Str. 113). — Prawo pierwokupu
Page 209:
WAŻNIEJSZE DOSTRZEŻONE BŁĘDY DR
show all

prawo bliÅ¼szoÅci krewnych w polskim prawie ziemskim do koÅca xv ...

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?

prawo bliÅ¼szoÅci krewnych w polskim prawie ziemskim do koÅca xv ...