prawo bliższości krewnych w polskim prawie ziemskim do końca xv ...

wszelkie wątpliwości 95 . Istnieje ponadto cały szereg informacji o sprzeciwie
synów, nie możemy ich jednak tu uwzględnić, ponieważ nie można
ustalić ich podstawy prawnej. Musimy pamiętać, że syn bardzo często
pozostawał w niedziale z ojcem 96 .
Obecnie, kiedy mamy pewność, że synowie byli podmiotami naszej
instytucji, możemy uwzględnić także te źródła, w których przyzwalają
oni na alienację, i to tym bardziej że w niektórych wypadkach wiemy
na pewno, iż konsensu udzielają synowie nie pozostający już w niedziale
z ojcem 97 . Uwzględnienie to jest konieczne wówczas, gdy chcemy wyrobić
sobie pogląd o stopniu powszechności prawa bliższości synów.
Biorąc pod uwagę nieliczne wypadki retraktu z ich strony, otrzymalibyśmy
obraz zupełnie niezgodny z rzeczywistością.
Czy jednak wyraźne tendencje ustawodawcze, od Kazimierza Wielkiego
począwszy, zmierzające do wzmocnienia pozycji ojca w niedziale 98 ,
jak i poza nim 99 , pozostawały bez wpływu na interesującą nas dziedzinę
Pozytywna odpowiedź Russockiego jest dla nas szczególnie cenna,
ponieważ dotyczy terenu, na którym później powstanie powoływany
już tu przepis Zwodu Goryńskiego, ograniczający poważnie prawo bliższości
synów 100 . Także w innych dzielnicach nie znajdujemy niczego, co
by wskazywało na realizację powyższych tendencji 101 . Do tej pory zaj-
95 Ks. henr., s. 279—280 (odpowiedź na konkretne obawy opata henrykowskiego
przed retraktem synów pozbywcy); KDWP II, 1036.z 1323 r., por. II, 1014 z 1319 r.
(akt darowizny); Hele. II, 2807 z 1440 r. (Krystyn, kasztelan sądecki, i Krystyn
z Kozichgłów to ta sama osoba, zob. KDUJ I, 30 z 1403 r.); Bkuj., 217 z 1418 r.
96 A jednak i one nie są dla nas bezużyteczne, stanowią bowiem dowód, że
nie należy zbytnio przeceniać moralnego nakazu poszanowania woli ojcowskiej
(zob. w związku z tym Kolańczyk, Prawo spadkowe, s. 82). Oto kilka takich
niepewnych źródeł, w których nie można odgadnąć podstawy prawnej sprzeciwu
syna: Łącz. I, 3151 z 1394 r.; Płońska, 970 z 1407 r.; Hele. II, 4224a z 1480 r., 4224b
z tegoż roku; Pomerell. UB, 539 z 1296 r., 694 z 1310 r.
97 Np. Stenzel, Liber fund., dok. 20 z 1266 r. Przykładowo podajemy kilka
innych źródeł ze zgodą syna: KDMP II, 375 z 1198 r.; KDWP I, 63 z 1208 r.;
CPomD I, 109 z 1216 r.; CDMG, 230 z 1223 r.; CDSil. VII, 362 z 1230 r.; Hele II,
3646 z 1460 r.; AGZ XVI, 809 z 1471 r. (w związku z nr 808).
98 Por. art. 74 Król., AKP II, s. 27—28; zob. także art. 11 statutu ks. Janusza I
mazowieckiego z 1421 r., AKP III, s. 332 i ust. 1 statutu opatowieckiego z 1474 r.,
AKP V, s. 70.
99 Por. art. „Filius patre vivente..." Zwodu Goryńskiego.
100 Por. ods. 94.
101 W źródłach późniejszych znajdujemy pewne sytuacje, z których na pierwszy
rzut oka można wnioskować, że synom nie przysługuje prawo bliższości. I tak
w r. 1465 Stanisław i Maciej, bracia rodzeni, sołtysi, sprzedają swe sołectwo, które
swego czasu kupili od Jerzego z Humnisk, Janowi z Humnisk, synowi wspomnianego
Jerzego, przy czym ten ostatni wyraża na to zgodę (AGZ XIII, 5633 i 5634).
W r. 1458 znany już nam Fryderyk Jacimirski wydziela syna Piotra. Już po wy-
J