FRONDA

JACEK STANISZEWSKINIEWIDZIALNE SZTANDARY ASASYNÓW1.Kto zajmie się znaczeniami na stos rzuconymiprzed tym, który odkrywa tajemnice losu?AR-RADISzukający początków staje się rakiem.FRYDERYK NIETZSCHEHistoriaAsasynów niczym stroma górska ścieżka wije się pomiędzy dwomazdradliwymi przepaściami zapomnienia i mistyfikacji.Analiza zjawisk ukrytych, sensowne odczytanie konfiguracji faktów zależyw równej mierze od wiarygodności źródeł jak i od naszej intuicji. Wszystkie istotnetropy giną w pustyni. Większość oryginalnych dokumentów uległa (celowemu?)zniekształceniu lub została unicestwiona przez barbarzyńskich nomadów.Rekonstrukcja dziejówAsasynów staje się zatem polimorficzna, wielokierunkowa,jest zbudowana na podstawie „różnie uformowanych materii, dat i przeróżnychprędkości" (Deleuze). Być może nie ujawnia ona obiektywnej prawdy historycznej,ale z całą pewnością wskazuje na kilka jaśniejszych punktów, wyłaniającychsię z mroku czasu.W 632 roku po śmierci proroka Mahometa rozpoczęła się zażarta walka osukcesję. Po jednej stronie politycznej planszy znaleźli się ortodoksyjni sunnici,którzy, popierając „praworządny" kalifat bagdadzki, reprezentowali jednocześnieinteresy Arabów. Ich przeciwnikami byli znajdujący się początkowo w mniejszościszyici. Głosili oni surowy porządek społeczny oparty na całkowitympodporządkowaniu się imamowi, "królowi" i zarazem najwyższemu kapłanowi -władcy świata świeckiego i duchowego.Szyici uważali, że imamem może być jedynie bezpośredni (czy też, wniektórych przypadkach, duchowy) spadkobierca Mahometa z rodu jego córkiFatimy i zięcia Alego. Imam, jako wysłannik boski, miał objaśnić uczniomezoteryczną warstwę Księgi, włączając się zarazem w cykl proroctw. Szyicizwracali też uwagę na nadchodzące millenium, oczekując powrotu jednego zdawnych imamów w postaci „mahdiego" - niebiańskiej istoty, która odkryjetajemnice stworzenia i zapoczątkuje na ziemi królestwo czystego ducha.Wobec potencjalnie wrogiego otoczenia obowiązywała reguła dochowaniatajemnicy, twarda samodyscyplina i kult męczeństwa za wiarę. Wrogi szyitompoeta Ibn Sukkara zestawia biel ich szat (wywodzoną niekiedy z ikonografiignostycznej) z czernią serc. Ich wzorem był młodszy brat Alego, Husain, zgładzonypodczas próby odzyskania należnego mu kalifatu.Po śmierci szóstego imama Dżafara as-Sadika w 765 roku, następujewewnętrzny podział szyizmu na odłam dwunastowców (imamistów) orazsiedmiowców (ismailitów). Dwunastowcy, którzy stanowili większość, popieralisukcesję syna Dżafara, Musy, i głosili nadejście millenium wraz z pojawieniem308 FRONDA DOŻYNKI 1996