FRONDA

po zjedzeniu owocu z Drzewa Poznania Dobra i Zła. Do tego dopowiada Syrach:"Przyodział ich w moc na swoje podobieństwo i stworzył ich na swój obraz" (17.2)."Podobieństwo" jest także "obrazem", bo "na obraz swój, na obraz Boga stworzyłAdama" (Rdz. 1.27)Ale, czyż Jezus Chrystus, zawarty "w początku" świata jako Syn Boży -Druga Osoba, nie został nazwany przez św. Pawła "...obrazem (eikon) BogaNiewidzialnego, pierworodnym wszelkiego stworzenia..." (Kol. 1.15)? Jako takiwłaśnie "obraz" został więc Syn boży implantowany w naturę gatunkową człowieka,każdego człowieka, jako potomka "adamowego".Rzecz jasna, zarówno ujęcie "adopcyjne", jak i "powrotu SynaMarnotrawnego" - są metaforami, tyle, że pierwsza, to przenośnia "prawnicza",a druga - "kreacyjno-genealogiczna".Szczerze mówiąc, wyjątkowo nie lubię podejścia legalistycznego,szczególnie odkąd prawo najwyraźniej rozeszło się z etyką i moralnością.Wiadomo też do czego prowadzi przesadna dominacja legalizmu w religii...Skoro już na samym początku tych rozważań pojawiło się pojęcie metafory,to wypada się nim bliżej zająć. W tym celu posłużę się najpierw określeniem G.Lakoffa i M. Jahnson'a, zacytowanym przez W. Dobrołowicza w jego pięknejksiążce pt.: "Myśleć intuicyjnie" (Wyd. Nauk.-Techn., 1995). Brzmi ono jaknastępuje: "Istotą metafory jest rozumienie i doświadczenie pewnego rodzajurzeczy w terminach innej rzeczy" (s. 27). Dobrołowicz tak dalej pisze o metaforze:"Metaforyzacja jest niezbędnym warunkiem zarówno komunikowania, jak i recepcjiinformacji dotyczącej nowości... jeśli jeszcze do niedawna (mniej więcej do latsześćdziesiątych) posługiwanie się metaforą w języku naukowym byłoprzyjmowane bardzo krytycznie, to obecnie obserwujemy lawinowy wzrostpublikacji naukowych, sympozjonów itp. na temat problemów związanych zmetaforą w nauce" (s. 131).Termin metafora w starogreckim, jak podaje Z. Abramowicz w swymsłowniku (1962), znaczy: "przemiana, zmiana, przenośnia, faza Księżyca".Aby lepiej uchwycić sens tego pojęcia warto skupić uwagę nad bardziejpodstawowym terminem, tj. analogią i czynnością jej stosowania, czylianalogizowaniem.Mówiąc najkrócej, analogizowanie polega na utożsamianiu czegoś z czymśpod jakimś względem, przy jednoczesnej wiedzy o różnicach pod innymiwzględami. Znakomitym przykładem jest równość proporcji jakichś mierzonychobiektów, które różnią się od siebie np. wielkością. Zresztą grecki termin analogiaoznacza właśnie "proporcjonalność, równość, zgodność"! Właściwie już napoziomie zmysłowego, postrzegawczego obrazowania świata ustawiczniedochodzi do spontanicznego analogizowania. Potrafimy przecież natychmiastzidentyfikować znajomą fizjonomię niezależnie od tego, czy widziana jest z profilu,czy en face, a są to przecież obrazy różne od siebie pod wielu względami.Albo też, symboliczne znaki obrazowe (ikoniczne) cechuje możliwośćskupienia wokół siebie całego bogactwa treści, dzięki rozmaitym analogiompostaciowym, bądź czynnościowym. Wiele tego przykładów podałem w swejksiążce: "Magia i religia" (Nomos, Kraków, 1995), w której przedstawiłem teżFRONDA DOŻYNKI 1996 379