FRONDA

tego, bo nie interesuje mnie wewnętrzne życie wspólnot religijnych. Nie interesujemnie więc, czy wyznawcy jakiejś religii zachowują się nieortodoksyjnie lubheretycko.Odpowiedź tę - złożoną, jak widać, z wyznania, że jestem ignorantem wsprawie, o którą Państwo pytacie - uzupełnię jednak opisem przyczyn tejignorancji. Otóż, nie wiem, czy we "współczesnym posoborowym Kościele" mogą,czy nie mogą być nieortodoksi i heretycy, bo trzymam się z daleka od instytucji,w których obowiązują ortodoksje i działają nadzorcy ortodoksji, traktującyodstępstwo od przekonań jako niebezpieczeństwo, nie zaś jako sposobność doosiągania przekonań bliższych prawdzie. Trzymam się zaś z daleka od takichinstytucji, bo ich działalność zagraża wartościom, które cenię - racjonalnościprzekonań i wolności myśli.Ad.3 Tu, podobnie jak w odpowiedzi na pytanie drugie, stać mnie jedyniena wyznanie ignorancji, uzupełnione pewną uwagą. Jeśli pytacie Państwo, czykościół - uwzględniwszy jego swoiste prawa, sposoby działania, obyczaje, interesyitd. - może, bez uchybiania temu wszystkiemu, posługiwać się ekskomuniką,odpowiadam: Nie wiem. Nie znam się na kościele.Znam się natomiast cokolwiek, tak jak wielu dorosłych ludzi, na życiuspołecznym i wiem, że instytucja, która ma w zwyczaju ekskomunikowanie,powinna być starannie izolowana od reszty społeczeństwa. Jeśli ktoś chceekskomunikować, a ktoś inny chce być w organizacji, w której mogą go poddaćekskomunice czy rzucić nań anatemę - to jego sprawa. Reszta społeczeństwanatomiast, to znaczy my wszyscy w naszych codziennych zajęciach i rolachspołecznych, powinna być chroniona przed działaniem instytucji, która ma wrepertuarze swych możliwości takie środki, jak antemy, ekskomuniki itp.A dlaczego? A dla powodów, które wskaże poniższe rozumowanie.Ekskomuniki i anatemy to środki przemocy. Ludzie, którzy je stosują, mająskłonność do przenoszenia swych sposobów postępowania na dziedziny leżącepoza instytucjami, w których stosują środki przemocy. W interesie społeczeństwazatem jest ochrona przed tymi, którzy ten obszar powiększają.ks. Andrzej LuterPrzed Soborem Watykańskim II grupa biskupów południowoamerykańskichżądała ekskomuniki dla Jacquesa Maritaina, dziś uważanego za jednego znajwiększych myślicieli katolickich XX wieku. Tamto wydarzenie niech będziemottem do mojej odpowiedzi na ankietę "Frondy". Jak przystało na pismopoświęcone, pytania są pryncypialne, a ich autorzy oczekują zapewnejednoznacznych odpowiedzi. Przed napisaniem tych kilku uwag przejrzałem indeksrzeczowy w wydanym przez "Znak" tomie z 12 encyklikami Jana Pawła II. Okazujesię, że Ojciec Święty nie używa w swoich dokumentach pasterskch słów:ekskomunika, anatema czy herezja.Zacznę od trzeciego pytania. Jeśli Karl Rahner stwierdził, że Kościół niebyłby Kościołem, gdyby nie miał odwagi głoszenia anatemy (nie znam zresztącałego kontekstu tej wypowiedzi znanego teologa), to ja odważę się powiedzieć,68 FRONDA DOŻYNKI 1996