02.06.2013 Views

Volume 1 - Comune di Uggiate-Trevano

Volume 1 - Comune di Uggiate-Trevano

Volume 1 - Comune di Uggiate-Trevano

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

NOTE<br />

L’ETÀ DEI COMUNI<br />

1<br />

Anonymi Novocomensis Cumanus, con note <strong>di</strong> G. M. STAMPA, in «Rerum<br />

Italicarum Scriptores», Milano 1724. Cumano equivale a comasco.<br />

2<br />

C. MANARESI, C. SANTORO, Gli atti privati milanesi e comaschi del sec. XI, III,<br />

Milano 1965.<br />

3<br />

Si trascrive qui il testo del poema latino dell’Anonimo Cumano (versi 539-580),<br />

che descrivono la spe<strong>di</strong>zione contro Drezzo, cui segue una proposta <strong>di</strong> libera traduzione<br />

in endecasillabi sciolti.<br />

Inde parum tempus repetunt rigi<strong>di</strong> loca Dreci,/ qui locus est geminis tutus pro turribus altis,/<br />

rupibus et fossis acer locus, un<strong>di</strong>que fortis./ Aggressi villam praeda capiunt vacuatam,/ dumque<br />

vident tutum forti munimine castrum / stant procul, et rigidos jaciunt hinc inde lapillos,/ dant<br />

voces, hastas, lapides, dant atque sagittas / partibus ambabus, resonat clamoribus aether./ Quod<br />

nil profìciant cernunt, cassumque laborant / Quem ferat ad castrum, fàciunt ignem me<strong>di</strong>tatum,/<br />

ignea, flammea, ferrea, splen<strong>di</strong>da missa sagitta./ Emisitque Paganus Praestinarius ipsam./ In<br />

stipulam versam devenit missa sagitta./ Ardent continuo fuamantia tecta. Rubigo / mox tegit alta<br />

polum; trepidat formi<strong>di</strong>ne castrum./ Intrant, et capti circumdant moenia castri,/ et jaciunt vestes<br />

per muros atque fenestras./ Interea turris castrum defen<strong>di</strong>t, et ignis / et calor, et turris defen<strong>di</strong>t<br />

moenia castri./ Prosiliuntque foras populus hominesque onerati./ Sed Me<strong>di</strong>olani quidam nostris<br />

sociatus,/ quique Joannes nomen fert, <strong>di</strong>ctus Paliarus,/ percussus saxo ca<strong>di</strong>t hic de turre<br />

Joannes,/ mortuus, a socis rapitur de caede retractus./ Dum redeunt onerati cives nil dubitantes,/<br />

in patula manifesta via stans obvia fit gens;/ at nostri contra capiunt omnes silmul arma./ In viri<strong>di</strong><br />

me<strong>di</strong>o committunt proelia campo./ Sed ferus in pugnam socios deduxit in unum / Arnaldus, dudum<br />

qui portat signa Quiritum./ Datque tuba sociis signum procedere turris./ Acrius aggressi duros<br />

feriunt inimicos./ Depellunt equites, sellis volvuntur in herbas./ Conversi dant terga retro,<br />

fugiuntque Ronagum./ Bis equites septem jactant cum sanguine vitam,/ inde repelluntur,<br />

Trevenumque petunt, et Ogiatum./ Nec ibi stare <strong>di</strong>u tutum fatis esse videtur;/ <strong>di</strong>spersi fugiunt<br />

partes plures retinentes./ Cives praestantes sic <strong>di</strong>mittunt fugientes./ Inde tenent iter et redeunt<br />

properanter ad urbem;/ defuncti referunt corpus, praedamque reducunt./ In sua tecta, Deo freti,<br />

sunt inde reversi.<br />

Poco tempo dopo prendon <strong>di</strong> mira / l’impervio colle <strong>di</strong> Drezzo, <strong>di</strong>feso / da torri alte, gemelle,<br />

là sul fronte./ Aspro è il paese <strong>di</strong> rupi e fossati, / da tutte le parti bene protetto./ Invadono<br />

dapprima la campagna:/ la trovano, però, evacuata. / E come vedono il castello forte / e ben<br />

<strong>di</strong>feso, se ne stan lontani,/ ma lanciano qua e là sassate dure./ D’ambo le parti si levano grida,/ si<br />

scagliano dar<strong>di</strong>, pietre e saette,/ l’aria rimbomba per il gran clamore./ Poiché non vedono nessun<br />

profitto / e inutilmente si danno da fare,/ ecco i Comaschi preparano un fuoco / ben calcolato, che<br />

porti al castello:/ una saetta incen<strong>di</strong>aria, <strong>di</strong> ferro,/ pronta da lanciare già fiammeggiante./ E la<br />

scagliò Pagano Prestinari./ Cade la freccia su un caspio <strong>di</strong> fronte,/ e brucia crepitando il<br />

cascinale./ Alta la fuliggine copre il cielo;/ e trepida il castello <strong>di</strong> paura./ Or v’entrano e ne<br />

prendono possesso;/ giran dentro le mura e van gettando / vestiti da le porte e le finestre./ Resiste<br />

la torre dentro il fortino,/ e il fuoco e la gran vampa con l’arsura / trattengono i nemici dalle case./<br />

La gente salta giù verso l’esterno / e gli uomini col carico <strong>di</strong> preda./ Ma un tale <strong>di</strong> Milano unito ai<br />

nostri,/ <strong>di</strong> nome Giovanni, detto Pagliaro,/ colpito da un sasso giù dalla torre / rimane morto<br />

stecchito all’istante./ Gli amici lo ritraggon dalla mischia./ Mentre tornano carichi i Comaschi /<br />

nulla sospettando, si fa incontro / piazzato nel bel mezzo della strada / un gruppo <strong>di</strong> drezzesi<br />

fuorusciti./ I nostri, insieme, metton mano all’armi:/ in mezzo a un verde prato è la battaglia./ Ma<br />

il fiero Arnaldo, portando l’insegne,/ conduce uniti i compagni allo scontro./ E nel contempo la<br />

torre <strong>di</strong> Drezzo / dà il segnale a tromba che avanzino i suoi./ L’assalto dei Comaschi è violento:/<br />

91

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!