â¹Ã§indekiler - Anadolu Ãniversitesi
â¹Ã§indekiler - Anadolu Ãniversitesi
â¹Ã§indekiler - Anadolu Ãniversitesi
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
190 Fizikokimya<br />
fiekil 8.1<br />
Suyun faz<br />
diyagram›.<br />
Tek bileflenli bir sistemin<br />
hali, faz s›n›r› olarak tan›mlad›¤›m›z<br />
e¤rilerin yani faz s›-<br />
n›rlar›n›n üstünde bir noktaya<br />
karfl›l›k gelen s›cakl›k ve<br />
bas›nçta ise sistemde iki faz<br />
dengededir. Faz s›n›r› üstünde<br />
bir noktadaki sistemin serbestlik<br />
derecesi,<br />
S = B – F + 2 = 1 – 2 + 2 = 1<br />
olur. Bu durumda dengedeki<br />
faz say›s› de¤ifltirilmemek kofluluyla<br />
sistemin sadece bas›nc› veya s›cakl›¤› ba¤›ms›z olarak de¤ifltirilebilir. Di¤eri<br />
bu ba¤›ms›z olarak de¤ifltirilen de¤ere göre de¤erini kendili¤inden al›r. Örne¤in<br />
G noktas›ndaki sistemin üstündeki P ′ bas›nc›n› artt›rarak P ′′ bas›nc›na getirelim.<br />
Sistemdeki iki fazl› dengenin korunabilmesi için bu bas›nçta (P′′) s›cakl›¤›n T ′′ de-<br />
¤erini almas› gerekir. Bu yeni denge hali H noktas›nda gösterilmifltir. Benzer flekilde<br />
s›v› su-buhar denge halini korumak kofluluyla sistemin s›cakl›¤› T ′′′ s›cakl›¤›na<br />
getirilirse bu durumda sistemin bas›nc›, bu T ′′′ de¤erine ba¤l› olarak de¤erini kendili¤inden<br />
al›r. Bu durum diyagramda I noktas› olarak gösterilmifl olup bu noktan›n<br />
bas›nc› P ′′′ ’dür.<br />
Ü ile C noktalar› aras›ndaki faz s›n›r›na, s›v› ve buhar (gaz) fazlar› aras›ndaki<br />
dengeyi gösterdi¤i için buhar bas›nc› e¤risi denir. A noktas›n›n üzerinde bulundu-<br />
¤u e¤ri ise farkl› s›cakl›klarda ve bas›nçta kat› faz ile buhar faz› aras›nda dengenin<br />
oldu¤u faz s›n›r›d›r. B noktas›n›n üzerinde bulundu¤u e¤riye ise erime e¤risi denir<br />
ve bas›nç ile kat› faz›n erime noktas›ndaki de¤iflimi gösterir. Suyun faz diyagram›nda<br />
(fiekil 8.1) iflaretlenmifl K, G ve J noktalar›nda dengede olan fazlar, K noktas›nda<br />
kat›-s›v› (buz-s›v› su), G noktas›nda s›v›-buhar (s›v› su-su buhar›) ve J noktas›nda<br />
kat›-buhar (buz-su buhar›)’d›r.<br />
Tek bileflenli sistemlerde üç faz›nda dengede oldu¤u bir hal (veya haller) sözkonusudur.<br />
Üç faz›n dengede oldu¤u hal, üç faz s›n›r›n›n kesiflti¤i noktad›r ve üçlü<br />
nokta olarak adland›r›l›r. Bu nokta, fiekil 8.1’deki suyun faz diyagram›nda Ü<br />
noktas›d›r. Üçlü noktadaki bir halde bulunan bir sistemin serbestlik derecesi,<br />
S = B – F + 2 = 1 – 3+2=0<br />
d›r. Üçlü noktan›n serbestlik derecesinin s›f›r olmas› üç faz›n dengede oldu¤u s›-<br />
cakl›k ve bas›nc›n sabit de¤erler oldu¤unu yani bunlar›n de¤ifltirilemeyece¤ini<br />
gösterir. Su için üçlü nokta bas›nc› 4,58 mmHg ve s›cakl›¤› 0,0098°C’dir. Bu de¤erlerin<br />
biri bile bu verilen de¤erlerden farkl› ise su üçlü noktadaki halde de¤ildir, bu<br />
durumda su üç fazl› bir sistem yerine iki veya tek fazl› bir sistemdir.<br />
Tek bileflenli sistemlerin faz diyagramlar›nda kritik nokta denilen bir noktada<br />
bulunmaktad›r. Bu nokta s›v›-buhar faz s›n›r›n›n bitti¤i noktad›r. Kritik nokta, fiekil<br />
8.1’de verilen suyun faz diyagram›nda C noktas›d›r. Bu noktan›n s›cakl›¤›na kritik<br />
s›cakl›k (T k ), bas›nc›na kritik bas›nç (P k ) denir ve su için bu de¤erler 374°C ve<br />
218 atm’dir. Kritik s›cakl›k ve bas›nç de¤erlerinden daha yüksek de¤erlere sahip<br />
bir sistemde s›v›-buhar dengesi yoktur ve bu haldeki sistem süperkritik ak›flkan
Change language