‹çindekiler - Anadolu Üniversitesi

254 Fizikokimya
Zay›f Elektrolitler
Çözeltilerinde tamamen iyonlaflmayan CH 3 COOH gibi asit veya NH 3 gibi bazlar
zay›f elektrolitlerdir. HA gibi bir zay›f elektrolit çözeltisi için denge ifadesi,
HA(suda) + H 2 O(s) ⇋ H 3 O + (suda) + A – (suda)
fleklinde yaz›labilir. Bu çözelti içerisindeki iletkenlik, iyonlar›n say›s›na yani iyonlaflma
derecesine (α) ba¤l›d›r. Deriflimi C olan HA asidi için dengede,
[H 3 O + ] = αC [A – ] = αC [HA] = (1–α)C
yaz›labilir. Elektrolit çözeltisinin seyreltik oldu¤u kabul edilirse aktifli¤i dikkate almadan
denge sabiti ifadesi,
K a
=
[ HO ][A
]
3
+ –
[ HA]
fleklinde yaz›labilir. Yukar›da iyonlaflma derecesine ba¤l› olarak bulunan deriflimler
denge sabiti ifadesinde yerine konulursa,
K
a
=
( αC) ( αC/
) α C
⇒ Ka
=
( 1–
α)
C/
1–
α
2
(10.8)
eflitli¤i elde edilir. Zay›f elektrolit için herhangi bir deriflimdeki molar iletkenli¤in
s›n›r molar iletkenli¤e oran› iyonlaflma derecesine eflittir. Yüksek deriflimlerde oldukça
düflük olan iyonlaflma derecesi, sonsuz seyreltik çözeltilerde tam seyrelmeden
dolay› 1’e yaklafl›r.
α = Λ o
Λm
m
(10.9)
Eflitlik 10.8’de α yerine Eflitlik 10.9 yaz›l›p, eflitlik tekrar düzenlenirse Ostwald
seyrelme yasas› olarak da bilinen eflitlik elde edilir.
1 1
Λ
= ΛmC
2
+
m Ka ( o
Λm
) o
Λm
(10.10)
Bu eflitli¤e göre 1/Λ m ’e karfl› Λ m C de¤erlerinin grafi¤e geçirilmesiyle elde edilen
do¤runun e¤im ve kesiminin ortak çözümünden Λ° m ve asit için iyonlaflma sabiti
(K a ) veya bu dengenin zay›f bir baz için yaz›lmas› durumunda ise bazl›k sabiti (K b )
bulunur.
ÖRNEK 10.2:
25°C’de bir iletkenlik hücresine doldurulan KCl çözeltisinin direnci 484 Ω olarak
ölçülüyor. Bu çözelti için öziletkenlik 0,0014088 S cm –1 olarak verilmektedir. Ayn›
hücre farkl› deriflimlerde NaCl çözeltisiyle dolduruldu¤u zaman afla¤›daki dirençler
ölçülmektedir.