â¹Ã§indekiler - Anadolu Ãniversitesi
â¹Ã§indekiler - Anadolu Ãniversitesi
â¹Ã§indekiler - Anadolu Ãniversitesi
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
202 Fizikokimya<br />
fiekil 8.7<br />
Peritektik<br />
dönüflümlü bir<br />
sisteme ait kat›-s›v›<br />
faz diyagram›.<br />
Kat›-s›v› faz dengelerinde; bileflenleri, kat› fazda birbiri içinde k›smen çözünen<br />
sistemlere benzer ancak ötektik dönüflüm yerine peritektik dönüflüm denilen dönüflümün<br />
gözlendi¤i sistemler de vard›r. Peritektik dönüflümde; s›v› + b(k) ⇋ a(k)<br />
veya s›v› + a(k) ⇋ b(k) fleklinde gösterilebilecek dönüflümler gözlenir. Bu tür sisteme<br />
örnek bir diyagram fiekil 8.7’de verilmifltir. Bu sistemde a kat› faz›; A içinde<br />
çözünmüfl B bileflenin kat› çözeltisi, b faz›; B içinde çözünmüfl A bilefleninin kat›<br />
çözeltisidir. Bu tür bir sistemde, so¤utuldu¤unda peritektik dönüflüm verecek örne¤in<br />
C noktas›ndaki bileflimde olan s›v› çözeltiyi ele alal›m. Bu s›v› olan faz so-<br />
¤utularak D noktas›na getirildi¤inde bileflimi E noktas›ndaki bileflim olan b(k) faz›n›n<br />
ilk kristalleri oluflur. So¤utman›n sürdü¤ü D noktas›ndan F noktas›na kadar<br />
olan süreçte, bileflimi D noktas›ndan G noktas›na do¤ru kayan s›v› fazdan bileflimi,<br />
E noktas›ndan H noktas›na do¤ru de¤iflen kat› b faz› ayr›l›r. F noktas›na ulaflan<br />
sistemde bileflimi G noktas›na karfl›l›k gelen s›v› ile miktar› maksimum de¤erine<br />
ulaflm›fl b kat› faz› vard›r. F noktas›na ulaflan sistemden ›s› uzaklaflt›r›lmaya devam<br />
edilirse, b faz›n›n çözündü¤ü buna karfl›l›k bileflimi I noktas›nda olan yeni bir<br />
kat› faz›n, a faz›n›n ortaya ç›kt›¤› görülür. Yani s›v› + b(k) ⇋ a(k) dönüflümü gerçekleflir.<br />
Bu faz dönüflümüne peritektik dönüflüm denir. Bu dönüflüm s›ras›nda s›-<br />
cakl›k sabit kal›r ve s›v› faz›n bileflimi de¤iflmez. Bu peritektik dönüflüm s›ras›ndaki<br />
s›cakl›¤a peritektik s›cakl›k denir. Peritektik dönüflüm b(k) faz›n›n ortadan kalkmas›<br />
ile tamamlan›r. Peritektik faz dönüflümü tamamland›ktan sonra sistemden ›s›<br />
çekilmeye devam edilirse sistemin s›cakl›¤› düfler ve sistemde, bileflimi A bileflenince<br />
gittikçe zenginleflen s›v› faz ile bileflimi IJ e¤risi boyunca de¤iflen a kat› faz›n›n<br />
birarada bulundu¤u görülür. K noktas› bu duruma örnektir. S›v› faz, s›cakl›k<br />
düfltükçe a faz›na dönüfltü¤ünden miktarca küçülür ve sistem J noktas›nda tek fazl›<br />
hale (a faz›na) gelir. S›cakl›k daha da düflürülürse örne¤in L noktas›nda sistemde<br />
sadece kat› a faz› bulunur.<br />
Peritektik dönüflüm s›ras›nda<br />
sistemde s›v› faz ile a ve b kat›<br />
fazlar› vard›r ve bu fazlar aras›nda<br />
faz dengesinin kuruldu-<br />
¤u bir durum için sistemin serbestlik<br />
derecesi S = B – F + 2 =<br />
2 – 3 + 2 = 1 ’dir. Bu serbestlik<br />
derecesi de bas›nç olarak al›nd›¤›nda<br />
peritektik dönüflümün<br />
gerçekleflti¤i s›cakl›¤›n yani peritektik<br />
s›cakl›¤›n de¤eri belli<br />
bir bas›nçta sabit bir de¤er olmak<br />
zorundad›r.<br />
1,0<br />
Bileflenleri Bileflik Oluflturan ‹ki Bileflenli Sistemler<br />
‹ki bileflenli baz› sistemlerde bileflenler belli koflullarda bileflik (veya bileflikler)<br />
oluflturabilirler. Bu tip sistemlerde görülen faz diyagramlar›n bir türü iki basit ötektik<br />
noktal› sistemlerin faz diyagramlar›n›n yanyana getirilmifl hali gibidir ve örnek<br />
bir diyagram fiekil 8.8’de verilmifltir. Bu sistemde A ile B bileflenleri belli koflullarda<br />
1:1 bilefli¤i olan AB bilefle¤ini oluflturmaktad›r.<br />
Kongruent erime noktal› bileflik oluflturan sistemler: Bu tür sistemde (fiekil<br />
8.8) s›v› fazda, bileflenler (A ve B) ile bunlar›n oluflturdu¤u bileflik AB dengede
Change language