â¹Ã§indekiler - Anadolu Ãniversitesi
â¹Ã§indekiler - Anadolu Ãniversitesi
â¹Ã§indekiler - Anadolu Ãniversitesi
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
8. Ünite - Faz Dengeleri ve Diyagramlar›<br />
199<br />
fiekil 8.4<br />
Bileflenleri kat›<br />
fazda birbiri içinde<br />
çözünmeyen<br />
sisteme ait kat›-s›v›<br />
faz diyagram›.<br />
rülürse belli bir s›cakl›kta ÖE e¤risi üstündeki G noktas›na ulafl›l›r. Bu noktada sistem<br />
birbiriyle dengede olan iki fazl› hale dönüflmeye bafllar, yani G noktas›nda A<br />
maddesi saf ve kat› olarak s›v› fazdan ayr›lmaya bafllar. Sistemin s›cakl›¤› düflürülmeye<br />
devam edilerek I noktas›na do¤ru gidildikçe s›v› çözeltiden saf kat› A ayr›l›r<br />
ve s›v› faz B bileflenince zenginleflir. Örne¤in H noktas›nda birbiriyle dengede olan<br />
fazlar K noktas›ndaki bileflime sahip s›v› faz ile L noktas›ndaki saf A’d›r. Sistemin<br />
s›cakl›¤› biraz daha düflürüldü¤ünde; örne¤in J noktas›nda dengede olan fazlar M<br />
bileflimine sahip s›v› faz ile N noktas›ndaki saf A’d›r. Gördü¤ünüz gibi s›v› faz M<br />
noktas›nda K noktas›na göre B bileflenince daha zengindir. Peki sistem H ve J noktalar›nda<br />
bulundu¤u zaman baflka fark› nedir? Bildi¤iniz gibi birbiriyle dengede<br />
olan iki faz›n miktarlar› aras›ndaki oran kald›raç kural› yard›m›yla bulunmaktayd›.<br />
E¤er H ve J noktalar›ndan geçen ba¤lant› çizgilerine kald›raç kural› uygulan›rsa; F<br />
noktas›ndan J noktas›na ulaflm›fl bulunan sistemde, H noktas›ndaki haline göre daha<br />
büyük miktarda kat› A’n›n olufltu¤u buna karfl›l›k B bileflenince daha zengin s›-<br />
v› faz›n miktar›n›n azald›¤› görülür. Sistemin s›cakl›¤› I noktas›n›n s›cakl›¤›na yaklaflt›kça<br />
s›v› faz›n bileflimi ötektik nokta bileflimine do¤ru de¤iflir ve sonunda sistemin<br />
s›cakl›¤› I noktas›n›n s›cakl›¤›na düfltü¤ünde s›v› faz›n bileflimi ötektik noktadaki<br />
bileflim olur. Ötektik noktan›n s›cakl›¤›na ötektik s›cakl›k (T ö ) denir. Sistem I<br />
noktas›nda art›k üç fazl› hale geçer. Bunlar; bileflimi Ö noktas›ndaki bileflim olan<br />
s›v› faz, kat› A faz› ve kat› B faz›d›r ve bu fazlar birbirleriyle dengededir yani kimyasal<br />
potansiyelleri eflittir. S›cakl›¤› ötektik s›cakl›¤›nda olan (I noktas›ndaki) sistemden<br />
enerji çekilmeye devam edildikçe sistemde saf kat› A ile saf kat› B birlikte<br />
s›v›dan ayr›l›r ve s›v› faz›n bileflimi de¤iflmeden miktar› azal›r. Bu süreç esnas›nda<br />
sistemin s›cakl›¤› (ötektik s›cakl›k) sabit kal›r ve sonunda s›v› faz ortadan kalkar.<br />
Bu andan itibaren sistem saf kat› A ve B’den oluflan iki fazl› hale gelir ve sistemden<br />
enerji çekilmeye devam edilirse bu iki kat› fazl› sistemin s›cakl›¤› düfler. Bu<br />
duruma örnek P noktas› verilebilir.<br />
Böyle bir sistemde s›cakl›¤› ötektik s›cakl›¤›n üstünde bileflimi ise ötektik nokta<br />
bileflimi olan bir s›v› çözelti de haz›rlanabilir. fiekil 8.4’deki diyagramdan da görülebilece¤i<br />
gibi ötektik nokta bileflimine sahip s›v› çözelti donmas› en düflük s›cakl›kta<br />
gerçekleflen çözeltidir ve ötektik nokta bileflimli olarak haz›rlanm›fl bir çözelti<br />
so¤utuldu¤unda s›cakl›¤› önce ötektik s›cakl›¤›na düfler ve bu durumdaki sistemden<br />
enerji çekilmeye devam edilirse çözeltiyi oluflturan A ve B bileflenleri saf kat›<br />
olarak donarlar (kristallenirler) (s›v› $ A(k) + B(k)). Bu sürece ötektik dönüflüm<br />
de denir. Ötektik noktada sistemin serbestlik derecesi 1’dir. Bu serbestlik derece-
Change language