â¹Ã§indekiler - Anadolu Ãniversitesi
â¹Ã§indekiler - Anadolu Ãniversitesi
â¹Ã§indekiler - Anadolu Ãniversitesi
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
224 Fizikokimya<br />
⎡<br />
⎣⎢ A⎤<br />
⎦⎥<br />
t<br />
d[ A]<br />
∫ − = ∫ k dt<br />
3<br />
⎡ ⎤ [ A]<br />
⎣⎢ A<br />
t<br />
⎦⎥ O<br />
0<br />
1 1<br />
− = 2kt<br />
(9.15)<br />
2 2<br />
[ A] [ A]<br />
o<br />
eflitli¤i elde edilir. Eflitli¤e göre 1/[A] 2 ’ye karfl› zaman t grafi¤i çizilirse, kesimi<br />
1/[A] 2 o ve e¤imi 2k’ya eflit olan bir do¤ru elde edilir.<br />
Üçüncü dereceden reaksiyonlar için yar›lanma süresi Eflitlik 9.15’den,<br />
⎛ ⎞<br />
1<br />
3<br />
t 12 / =<br />
(9.16)<br />
2k<br />
⎝⎜<br />
[ A]<br />
2<br />
o ⎠⎟<br />
olarak bulunur. Bu eflitli¤e göre; üçüncü dereceden reaksiyonlar›n yar›lanma süresi,<br />
bafllang›ç derifliminin karesiyle ters orant›l›d›r.<br />
SIRA S‹ZDE<br />
DÜfiÜNEL‹M<br />
4<br />
SIRA S‹ZDE<br />
Deriflimleri birbirine eflit ve 0,1 M olan A, B ve C maddeleri belirli bir s›cakl›kta reaksiyona<br />
sokuluyor. 90 s sonra, A maddesinin yar›s›n›n reaksiyona girdi¤i deneysel olarak belirleniyor.<br />
Üçüncü DÜfiÜNEL‹M dereceden oldu¤u bilinen bu reaksiyonda 180 s sonra reaksiyona girmeden<br />
kalan A maddesinin deriflimini hesaplay›n›z.<br />
SORU<br />
SORU<br />
Yalanc› (Pseudo) Dereceden Reaksiyonlar<br />
Reaksiyona giren maddelerin bafllang›ç deriflimleri uygun bir flekilde düzenlenerek,<br />
gerçekte D‹KKAT ikinci veya üçüncü dereceden olan bir reaksiyon birinci dereceye in-<br />
D‹KKAT<br />
dirgenebilir. Örne¤in; çözeltide çözücü ile çözünen aras›nda gerçekleflen ikinci<br />
SIRA S‹ZDE<br />
dereceden SIRA bir reaksiyonda, S‹ZDE çözeltideki çözücü miktar› çözünen maddeye göre çok<br />
fazla oldu¤undan, çözücü miktar›ndaki de¤iflim ihmal edilebilir. Buna göre reaksiyon<br />
gerçekte ikinci dereceden oldu¤u halde, birinci dereceye indirgenmifl olur.<br />
AMAÇLARIMIZ Benzer flekilde, reaksiyon ortam›nda bulunan bir reaktant›n deriflimi di¤er reaktantta<br />
göre çok fazla seçilerek reaksiyon derecesi, daha düflük derecelere indirge-<br />
AMAÇLARIMIZ<br />
nebilir. Örne¤in; A ve B reaktantlar›n›n oldu¤u bir reaksiyon için [B] >> [A] koflulu<br />
sa¤lan›rsa K h›z ‹ T ifadesindeki A P de¤iflimden sadece A sorumlu olacakt›r.<br />
K ‹ T A P<br />
Gerçekte ikinci dereceden olan bir reaksiyonda, ortamda bol miktarda bulunan<br />
B maddesi için de¤iflim sabit kal›r ve h›z ifadesi,<br />
TELEV‹ZYON<br />
‹NTERNET<br />
⎡ TELEV‹ZYON<br />
d<br />
d ⎡<br />
⇒− ⎣⎢ A⎤<br />
− ⎣⎢ A⎤<br />
⎦⎥ = k[ A][B]<br />
⎦⎥ = k'A<br />
[ ]<br />
dt<br />
dt<br />
fleklinde yaz›labilir. Burada k' = k[B]’dir ve yeni h›z sabiti birinci dereceden bir reaksiyonun<br />
‹NTERNET h›z ifadesine benzer. Bu yüzden bu tip reaksiyonlara yalanc› (pseudo)<br />
birinci dereceden reaksiyonlar denir. Böyle bir reaksiyonda, ortama inert bir çözücü<br />
eklenmesi ve reaktantlar›n stokiyometrik olarak ilave edilmesiyle reaksiyonun<br />
ikinci dereceden oldu¤u görülür. H›z eflitli¤i afla¤›daki gibi olan üçüncü dereceden<br />
bir reaksiyonda A maddesinin deriflimi B’nin yan›nda çok fazla al›n›rsa, A’n›n deriflimi<br />
yaklafl›k olarak sabit kal›r ve reaksiyon yalanc› birinci dereceden olur.<br />
d ⎡<br />
− ⎣⎢ A⎤<br />
⎡ ⎤<br />
⎦⎥ =<br />
2<br />
d<br />
⇒− ⎣ ⎢A<br />
k[ A] [ B] ⎦⎥ = k'B<br />
[ ]<br />
dt<br />
dt<br />
Burada k' yalanc› birinci dereceden h›z sabitidir ve k' = k[A] 2 ’dir. Benzer flekilde<br />
B’nin derifliminin çok fazla al›nmas› durumunda ise, reaksiyon yalanc› ikinci dereceden<br />
bir reaksiyon gibi incelenebilir.<br />
d[<br />
A]<br />
− = k'' [ A] 2 k'' = k[<br />
B]<br />
dt
Change language