‹çindekiler - Anadolu Üniversitesi

240 Fizikokimya
SIRA S‹ZDE
dN
−
A
= Z
dt
AB
eflitli¤i ile verilebilir. Çarp›flma say›s›, Z AB ,
ZAB = πσ 2 ABc N ' ANB
'
fleklindedir. Bu eflitlikte σ AB küresel varsay›lan A ve B molekül çaplar›n›n aritmetik
ortalamas›na eflit olarak al›nan çarp›flma çap› ( σ
σ
A+
σ
), c moleküllerin
ortalama h›z›, N A ve N B çarp›flan moleküllerin say›s›d›r. Kinetik teoriye
AB
=
B
2
' '
göre
c ,
k T
c = ⎛ 12 /
8 ⎞
B
⎝⎜
πµ ⎠⎟
Ea
−
RT
fleklinde verilir. Burada k B ; Boltzmann sabiti olup k B =R/N A ’ ya eflittir ve N A ; Avogadro
sabitini ifade etmektedir.
e
µ ; indirgenmifl kütle olarak isimlendirilir ve
mm
µ =
1 2 eflitli¤iyle ifade edilir. Bu eflitlikler birlefltirilerek ifade, h›z sabiti için
m1 + mSIRA 2 S‹ZDE
yaz›l›rsa,
DÜfiÜNEL‹M
k N RT M M 12 /
⎡ ⎛
A+
⎞⎤
2
= σ DÜfiÜNEL‹M
AB A
B
− 8π
⎝⎜
MAMB
⎠⎟
e E / RT a
⎣⎢
⎦⎥
(9.30)
SORU
eflitli¤i elde SORU edilir.
Ayn› tür moleküller aras›nda
D‹KKAT
A + A → Ürünler
D‹KKAT
fleklinde yürüyen bir reaksiyon için çarp›flma, ayn› moleküller aras›nda olaca¤›ndan
Eflitlik 9.30,
SIRA S‹ZDE
SIRA S‹ZDE 12 /
2 ⎛ RT ⎞
2
E RT
k = N
8π
− /
σ
e
a
(9.31)
AA A
2 ⎝⎜
M A ⎠⎟
AMAÇLARIMIZ
flekline dönüflür.
K ‹ T A P
TELEV‹ZYON
‹NTERNET
Çarp›flma teorisine K ‹ T Agöre P h›z sabitinin ç›kart›m›na iliflkin daha ayr›nt›l› bilgiyi R.G. Mortimer’in
(1991) ‘Fizikokimya (Physical Chemistry)’ adl› kitab›nda bulabilirsiniz.
Bir reaksiyon TELEV‹ZYON için deneysel yöntemlerle bulunan reaksiyon h›z sabiti ile, çarp›flma
teorisi formülünden teorik olarak hesaplanan h›z sabiti de¤erleri uyufluyorsa,
bu teori o reaksiyon için geçerlidir. Çarp›flma teorisi ancak, baz› reaksiyonlar›n h›-
z›n› veya h›z sabitini do¤ru hesaplayabilir. Birçok reaksiyon için bu teoriden çok
farkl› de¤erler ‹NTERNET bulunabilir. Çarp›flma teorisinden do¤ru sonuç bulunabilmesi için
eflitli¤e P, sterik faktörün ilave edilmesi gerekir. Buna göre eflitlik iki farkl› reaktant›n
reaksiyonu için,
k P N RT M M 1/
2
⎡ ⎛
A+
⎞⎤
2
=
B
(9.32)
AB A
− /
σ
8π
⎝⎜
MAMB
⎠⎟
e E RT a
⎣⎢
⎦⎥